Ψηλορείτης: ΠΡΕΣΠΕΣ

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

ΠΡΕΣΠΕΣ - ΒΙΤΣΙ

Πρέσπες και Βίτσι

Του Δακανάλη Μανόλη

Αντιπροέδρου τον ΕΟΣ Μοιρών

Ο Θεός του ανέμου Ζέφυρος θυμωμένος, όπως ήταν, έδωσε εντολή στον Όστρια, φύσηξε θυελλώδης άνεμος 8-9 μποφόρ, άνοιξαν oι ασκοί του Αιόλου πάνω απ’ όλη την Κρήτη και καθήλωσε τα αεροπλάνα στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου «ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ». Με ενδιάμεσο σταθμό την Αθήνα προσγειωθήκαμε το λυκαυγές της 22ας Μαρτίου 2007 στη Θεσσαλονίκη τη βασίλισσα του Θερμαϊκού. Πέντε ώρες έκανε το λεωφορείο μέχρι να φτάσαμε στο παραλίμνιο γραφικό χωριό των Πρεσπών (αρχαία ονομασία Βρυγηίς) Ψαράδες μέχρι το 1928 Νίβιστα (υψ803μ),

όπου εγκατασταθήκαμε σε τρεις ξενώνες

Από το ορεινό χωριό Βροντερό του Δήμου Πρεσπών που είναι στις πλαγιές της κορφής «Τσουτσούλι» (υψ1100μ) στα σύνορα με την Αλβανία, αρχίσαμε την παραλίμνια πεζοπορία της Μικρής Πρέσπας με θερμοκρασία γύρω στο μηδέν. Ο δασικός δρόμος που ακολουθήσαμε ελίσσονταν μέσα στο δάσος από οξιές, πρίνους και δρυγιάδες μιας χαράδρας. Τόσο τα βουνά της Αλβανίας, όσο και τα δικά μας Βαρνούντας και Βίτσι ήταν κατάλευκα από πυκνά χιόνια, που είχαν πέσει από το προηγούμενο βράδυ. Στην πλαγιά της χαράδρας συναντήσαμε τη σπηλιά του Κόκκαλης, όπως την ονομάζουν, η οποία κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο 1946-49 είχε μετατραπεί σε νοσοκομείο των ανδρών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Στο τέλος της χαράδρας αυτής βρεθήκαμε στην όχθη της μικρής Πρέσπας.

Μεγάλα τμήματα της παραλίμνιας όχθης είναι υγρολίβαδα κατάφυτα με καλαμιώνες, στα οποία βόσκουν βουβάλια. Κάθε τέσσερα χρόνια τα καίνε, έτσι ανανεώνεται και διατηρείται το οικοσύστημα. Οι κάτοικοι της περιοχής κατά το μεγαλύτερο μέρος ασχολούνται με την καλλιέργεια φασολιών (ελέφαντες και γίγαντες).

Η Μικρή Πρέσπα είναι συνέχεια της Μεγάλης Πρέσπας, χωρίζονται με ένα λαιμό μήκους 3 χιλιόμετρα και πλάτους 200 μέτρα. Η Μικρή Πρέσπα έχει επιφάνεια 48 τ. χιλιόμετρα, από αυτά ανήκουν στην Ελλάδα 43 τ. χιλ. και στην Αλβανία 5 τ. χιλ. Μέσα στη λίμνη υπάρχουν οι νησίδες Άγιος Αχίλλειος που κατοικείται και η ακατοίκητη Βιτρινίτσι .

Το 1974 τόσο τα Ελληνικά τμήματα της Μικρής και της Μεγάλης Πρέσπας, όσο και οι πλευρές των βουνών Τρικαλάρι και Βαρνούντα που βλέπουν σε αυτές, έγιναν Εθνικός Δρυμός συνολικής έκτασης 210.000 στρεμμάτων με σκοπό τη διατήρηση της άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί περίπου 200 είδη πουλιών, από αυτά ζουν και αναπαράγονται στις Πρέσπες 13 από τα 28 Ευρωπαϊκά είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως ο ροδοπελεκάνος, βασιλαετός, αργυροπελεκάνος, πορφυροτσικνιάς, κορμοράνος, θαλασσαετός και άλλα. Επίσης ενδημούν στην περιοχή αρκούδες, λύκοι, τσακάλια, αλεπούδες, λαγοί και άλλα ζώα. Η περιοχή θεωρείται πολύ μεγάλος υδροβιότοπος .

Η πορεία μας συνεχίστηκε πάνω σε παραλίμνιο μονοπάτι μέσα στο δάσος και κατασταλάξαμε στο χωριό Πύλη ύστερα από 5 ώρες πεζοπορίας. Στην περιοχή του χωριού Πύλη υπάρχει η σπηλιά την οποία χρησιμοποιούσε ο Νίκος Ζαχαριάδης Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας ως στρατηγείο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου.

Παρασκευή 23 Μαρτίου:

Το πρωί είδαμε, ότι τα πάντα ήταν καλυμμένα με χιόνι - ξημέρωσε επιτέλους μια άσπρη μέρα. Στα γύρωθε βουνά χιόνιζε ασταμάτητα και οι προγραμματισμένες ορειβασίες για τα βουνά Βαρνούντα και Βίτσι αναγκαστικά ματαιώθηκαν.

Με τη βάρκα του Βασίλη Αραμπατζή «Πελεκάνος» ο ίδιος ακούει στο όνομα της βάρκας του, βρεθήκαμε στο ασκητήριο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα του 13^ου αιώνα, που είναι μέσα στο βράχο και γύρωθε υπάρχουν ίχνη από τα κελιά των μοναχών. Λίγο πιο πέρα στην ίδια παραλία υπάρχει η βραχογραφία της Παναγίας του Ι4ου αιώνα, η οποία διατηρείται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση και η βραχογραφία του Αγίου Νικολάου. Σε μια σχισμή του εδάφους βρίσκονται τα ερείπια του Βυζαντινού ναού του Αγίου Αθανασίου. Στα βράχια της Μεγάλης Πρέσπας ασκήτεψαν αρκετοί μοναχοί για πολλά χρόνια, οι οποίοι απομονώθηκαν από την Τουρκική κατοχή. Οι βραχογραφίες είναι άφθαρτες στον αδηφάγο χρόνο διαχρονικά από το 14ο αιώνα ίσαμε σήμερα. Η ξενάγηση από τον Πελεκάνο (Βασίλη) στο μαγικό κόσμο της Πρέσπας, ήταν πλήρης παρά τους κυματισμούς, που είχε σηκώσει ο παγωμένος και μανιασμένος βοριάς.

Από το γραφικό χωριό Ψαράδες μια ομάδα 15 ορειβατών πήραμε ένα μονοπάτι παραλιακά κατά μήκος της Μεγάλης Πρέσπας και φθάσαμε στο ακρωτήριο του Αγίου Νικολάου. Εκεί γευματίσαμε και θαυμάσαμε σε όλη την έκταση το μεγαλείο της λίμνης και τα χωριά που βρίσκονται στα γειτονικά κράτη. Η Μεγάλη Πρέσπα έχει επιφάνεια 270 τ. χλ. είναι πρώτη της Βαλκανικής, από αυτά ανήκουν στην Ελλάδα 38 τ. χλ. ένα μικρό μέρος στην Αλβανία και το μεγαλύτερο στη FΥRΟΜ Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Μια πλωτή γέφυρα μήκους 650 μέτρα από τη θέση «Λαιμός» μας οδήγησε στο παραμυθένιο νησί Άγιος Αχίλλειος της Μικρής Πρέσπας. Το νησί έχει ομαλό δασωμένο ανάγλυφο και οι 15 κάτοικοί του έχουν σεβαστεί το περιβάλλον. Στον Άγιο Αχίλλειο και στους Ψαράδες ζει μια μικρόσωμη βραχυκέρατη αγελάδα - νάνος χαμηλού ύψους ελεύθερης βοσκής. Από χιλιάδες αγελάδες που υπήρχαν στην δεκαετία του 1960, σήμερα έχουν απομείνει περίπου 100 οι οποίες προστατεύονται και επιδοτούνται από την Ε.Ε.

Πριν από χίλια περίπου χρόνια στις Πρέσπες, τοποθέτησε το κέντρο του βασιλείου του ο Βούλγαρος Τσάρος Σαμουήλ. Από τη Λάρισα που είχε καταλάβει, έφερε το λείψανο του τοπικού Αγίου Αχίλλειου και το τοποθέτησε μέσα σε μια μεγαλοπρεπή τρίκλιτη ξυλόστεγη Βασιλική, αφιερωμένη στον Άγιο Αχίλλειο. Σήμερα τα ερείπια της εκκλησίας αυτής εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες.

Στους πρόποδες του όρους Βαρνούντα φωλιάζει για πολλές εκατοντάδες χρόνια κάτω από τον στιβαρό όγκο του, το παραδοσιακό πέτρινο χωριό Άγιος Γερμανός (υψ1040μ) με 300 περίπου κατοίκους. Το χωριό ήταν κατάλευκο από τα χιόνια και αποτελεί την έδρα του Δήμου Πρεσπών. Εντυπωσιάζει ο ναός του Αγίου Γερμανού, που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γερμανό Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση πέθανε στην περιοχή και ενταφιάστηκε στο ναό το 715-730 μΧ. Τμήματα των τοιχογραφιών του ναού χρονολογούνται στον 11ο και 12ο αιώνα.

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα υγροτόπων συναντήθηκαν στον Άγιο Γερμανό στις 2-2-2000 oι πρωθυπουργοί Ελλάδας, Αλβανίας και Πρώην. Γ.Δ.Μ - FΥRΟΜ και διακήρυξαν τη δημιουργία του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών.

Σάββατο 24 Μαρτίου:

Νωρίς το πρωί μας αποβίβασε το λεωφορείο στο χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας Πισοδερίου (υψ1650μ), όλη η περιοχή ήταν καλυμμένη με χιόνια ύψους πάνω από τριάντα εκατοστά. Η Βίγλα βρίσκεται σε ένα αυχένα, ο οποίος χωρίζει το όρος Βάρνους ή Περιστέρι (υψ.2334μ) με το όρος Βέρνεο ή Βίτσι (υψ.2128μ). Αμφότερα τα βουνά αυτά καλύπτονται από δάση οξιάς, καστανιών, βελανιδιών και ελάτων.

Μια ομάδα 25 ορειβατών τραβερσάραμε για την κορυφή Φαλακρό του όρους Βίτσι (υψ.1918μ) με προορισμό το χωριό Άνω Μελάς (Στάτιστα), ενώ οι υπόλοιποι ορειβάτες παρέμειναν στο χιονοδρομικό κέντρο για χιονοδρομίες και παιχνιδίσματα με τα χιόνια.

Η θερμοκρασία ήταν γύρω στο μηδέν, όλα τα δέντρα του δάσους καλύπτονταν από λευκές νιφάδες και αποτελούσαν μοναδικό φαινόμενο. Η διαδρομή έγινε μέσα από λαγκαδιές, ισάδες, δάση από οξιές και υπήρχε μεγάλη διαύγεια στην ατμόσφαιρα. Όλοι βαδίζαμε αφ ενός ζυγού, διότι το χιόνι είχε φθάσει τους 50 πόντους, έτσι δημιουργήσαμε ένα τέλειο μονοπάτι (κοπαριά το λέμε στη Κρήτη).
Πάνω εκεί στις βουνοκορφές του όρους Βίτσι συναντήσαμε συρματοπλέγματα, που προστάτευαν ναρκοπέδια απομεινάρια από τις αμυντικές εγκαταστάσεις των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο 1946-49. Στο Βίτσι στις 10 Αυγούστου 1949 αμύνονταν περίπου 5.000 αντάρτες του Δ.Σ. Ο Εθνικός Στρατός παρέταξε 8 μεραρχίες με βαρύ οπλισμό, τεθωρακισμένα και αεροπλάνα όλων των τύπων. Εφαρμόστηκε το σχέδιο Πυρσός Β’ με σκληρό βομβαρδισμό της περιοχής. Στις 12 του ίδιου μήνα κατέρρευσε η αμυντική περίμετρος του Δ.Σ. Τη νύχτα απαγκιστρώθηκαν οι αντάρτες και υποχώρησαν στο Αλβανικό έδαφος μέσω της Κρυσταλλοπηγής. Το τελευταίο δράμα παίχτηκε στο Γράμμο στις 29 Αυγούστου, όπου έπεσε το τελευταίο αυτό οχυρό και συνάμα η αυλαία του Εμφυλίου Πολέμου.

Μετά από 5 ώρες σκληρής ορειβασίας πάνω στα χιόνια φθάσαμε στο χωριό Άνω Μελάς. Σε όλη τη διαδρομή μας ακολουθούσε ένα σκυλί ράτσας Αγίου Βερνάρδου, έγινε αχώριστος φίλος μας και από το Μελά το επιστρέψαμε πίσω με αυτοκίνητο.

Στο Μακεδονικό Αγώνα κατά των Βουλγάρων Κομιτατζήδων κυκλώθηκε το χωριό Στάτιστα στις 13 Οκτωβρίου 1904, από ένα απόσπασμα Τουρκικού Στρατού ύστερα από προδοσία των Βουλγάρων. Κατά την έξοδό του από το σπίτι που έμενε ο Ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού Παύλος Μελάς με τους άνδρες του, έπεσε νεκρός από μια τούρκικη βολίδα. Σήμερα το σπίτι αυτό αποτελεί φωτογραφικό Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα. Μια ξυλόγλυπτη προσωπογραφία του ήρωα Παύλου Μελά, έργο του καλλιτέχνη Αντώνη Ζαχαριουδάκη ή Κρομυδαντώνη από το Ζαρό Ηρακλείου κοσμεί το μουσείο. Προς χάριν του ήρωα Παύλου Μελά ονομάστηκε το χωριό Μελάς.

Στον Άνω Μελά ακολούθησε γεύμα όλων των ορειβατών, μαζί μας γευμάτισαν και 5-6 ορειβάτες του Ορειβατικού Συλλόγου Φλώρινας, που όλες τις μέρες αυτές με μεγάλη προθυμία μας οδηγούσαν στα μονοπάτια των χιονισμένων βουνών της περιοχής των Πρεσπών. Τους ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις υπηρεσίες και τις ταλαιπωρίες που υποβλήθηκαν μαζί μας.

Στην όμορφη και γραφική πόλη της Καστοριάς στις όχθες της λίμνης Ορεστιάδας, πήραμε τον καφέ μας. Αποτελεί Διεθνές Κέντρο Επεξεργασίας Εμπορίου και κατασκευής γούνας. Την πόλη κοσμούν πολλά παλιά αρχοντικά και υπάρχει έντονο το Βυζαντινό στοιχείο με περίπου 70 εκκλησίες.

Κυριακή 25 Μαρτίου επιστροφή:

Ημέρα διπλής εορτής της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Από όλα τα χωριά και τις πόλεις που περάσαμε ζούσαν οι κάτοικοι στιγμές Εθνικής ανάτασης με σημαιοστολισμούς δοξολογίες και παρελάσεις.

Το Νυμφαίο ή Νεβέσκα όπως λέγεται στα Βλάχικα (υψ.1350μ), ήταν Εμπορικό Κέντρο μαστόρων της αργυροχρυσοχοΐας από τον 17ο ως τον 19ο αιώνα στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα αρχοντικά του έχουν κομψή αρχιτεκτονική, είναι κτισμένα από πέτρα, ενώ οι οροφές έχουν κατάλληλα κατασκευαστεί από λαμαρίνες, ώστε να μην κρατούν τα χιόνι. Εντυπωσιάζει η Νίκειος Σχολή με τον πύργο - ρολόι που μοιάζει με εικαστικό κολάζ από κάποιο Ελβετικό χωριό.

Στο καταφύγιο της αρκούδας εκτάσεως 50 στρεμμάτων που απέχει ένα χιλιόμετρο από το Νυμφαίο, ενημερωθήκαμε για τη ζωή της αρκούδας. Στον περιφραγμένο αυτό χώρο ζουν σήμερα ανενόχλητες σχεδόν σε φυσιολογικές συνθήκες 15 αρκούδες πρώην αιχμάλωτες χορεύτριες, που ταξίδευαν στην Ελλάδα από τους πλανόδιους Τσιγγάνους. Προσφέρεται άσυλο στα ζώα αυτά τα οποία δεν μπορούν να επιστρέψουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Μεταξύ των ζώων αυτών ήταν και ο 43χρονος Ανδρέας, ίσως η γηραιότερη αρκούδα της Ευρώπης.

Ο Αρκτούρος είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε το 1992. Πήρε το όνομα από το αστέρι ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ που βρίσκεται στην ουρά του αστερισμού της Άρκτου. Έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην αύξηση του πληθυσμού της αρκούδας τόσο στην Πίνδο, όσο και στη Ροδόπη και σήμερα ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 250 περίπου άτομα.

Η πτήση από τη Θεσσαλονίκη στο Ηράκλειο με ενδιάμεσο σταθμό το αεροδρόμιο «ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», ήταν πολύ ευχάριστη.

Όλοι γενικά μείναμε εντυπωσιασμένοι, μαγεμένοι, αποκτήσαμε νέες εμπειρίες και γίναμε σοφότεροι, από τα μοναδικά τοπία που ανέμελοι γνωρίσαμε το παραπάνω πενθήμερο.

Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Ορειβατικό Ηρακλείου και την αρχηγό μας Φωφώ Τσιβιδάκη, η οποία διοργάνωσε την εκδρομή, που κατά κοινή ομολογία πέτυχε στο έργο της σε συνδυασμό με τις επικρατούσες δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Από τον Ορειβατικό Σύλλογο Μοιρών συμμετείχαν ο γράφων, ο Γιώργης Σπυριδάκης πρόεδρος, Γιώργης Ξαγοραράκης, Μαρία Πετράκη, Μανώλης Ντρετάκης, Μανέλης Βολονάκης, Ρένα Νικολούδη, Μαρία Μετζάκη, Αντώνης Καραμπακάκης και Βαγγέλης Γκούμας.-

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠ0ΨΗ του νότου φύλλο 370 της Ι0-4-2007.

Aναρτήθηκε στις 23-12-2011 στο mires46.blogspot.com
Φωτογραφίες Μανόλης Δακανάλης και Μανώλης Ντρετάκης