Σελίδες

Δευτέρα 9 Ιανουαρίου 2012

Ο ΓΥΠΑΕΤΟΣ ή ΚΟΚΑΛΑΣ






                       Γ Υ Π Α Ε Τ Ο Σ
                                              (ή Κοκαλάς)

                        Του Δακανάλη Μανόλη αντιπροέδρου του ΕΟΣ Μοιρών

     Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας  του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, διοργάνωσε ημερίδα στις 23/Ι1/2001 στο Ηράκλειο, με θέμα  Διαχείριση των Ορεινών Οικοσυστημάτων”.
     Στην ημερίδα αυτή είχε κληθεί επίσημα ο ΕΟΣ Μοιρών, τον οποίο εκπροσώπησε ο γράφων. Μεταξύ των θεμάτων που εισηγήθηκαν οι επαΐοντες, ήταν  τα Πρόγραμμα Περιφέρειας Κρήτης για τους ορεινούς όγκους, Καταφύγια άγριας ζωής, Διαχείρισης και εμπλουτισμός των φυσικών πληθυσμών θηραμάτων στην Ελλάδα
     Όλα τα θέματα παρουσιάστηκαν διεξοδικά και μεθοδικά, έγιναν παρεμβάσεις με προτάσεις και βγήκαν χρήσιμα συμπεράσματα.
     Θα παραμείνω στο τελευταίο θέμα που αφορά την προστασία του Γυπαετού στην Ελλάδα. Το θέμα αυτό εισηγήθηκε ο κ. Σ. Ξηρουδάκης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
    Ο Γυπαετός είναι ένα από τα σπανιότερα αρπακτικά της Ευρώπης. Ζει αποκλειστικά σε ημιορεινά και ορεινά οικοσυστήματα (500 - 4.000 μ) συνήθως πάνω από το δασοόριο, σε βραχώδεις περιοχές με απότομες πλαγιές και αλπικά λιβάδια. Τρέφεται κατά 70% με κόκαλα νεκρών ζώων μικρού ή μεγάλου μεγέθους (πρόβατα, αίγες κλπ). Στην Κρήτη οι βοσκοί τον αποκαλούν “Κοκαλά”, διότι από πολύ παλιά τον βλέπουν να σπάει τα μεγαλύτερα κόκαλα με μια χαρακτηριστική τεχνική. Τα ρίχνει από μεγάλο ύψος σε απότομα μυτερά βράχια ακολουθώντας τα με σπειροειδή κάθοδο. Τα πιο μικρά κόκαλα τα καταπίνει ολόκληρα και το στομάχι του με τα πανίσχυρα γαστρικά υγρά που διαθέτει, τα χωνεύει με ευκολία. Τα κόκαλα αποτελούν πολύ θρεπτική και εύκολα αποθηκεύσιμη τροφή, για την οποία επιπλέον έχει ελάχιστους ανταγωνιστές.
    Ο Γυπαετός υπερασπίζεται τεράστιες εκτάσεις (επικράτειες). Η μέση επικράτεια ενός ζευγαριού κυμαίνεται από 200-400 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το ύψος του φθάνει το 1,10 μέτρα (από το κεφάλι μέχρι την ουρά), το άνοιγμα των φτερών του είναι γύρω στα 2,80 μέτρα και το βάρος του από 5-7 κιλά. Τα ενήλικα πουλιά αναγνωρίζονται εύκολα από τις μακριές, μυτερές φτερούγες και τη ρομβοειδή ουρά. Το στήθος είναι συνήθως πορτοκαλί χρώμα. Το χρώμα αυτό οφείλεται στο “μακιγιάρισμα” των φτερών του με τα οξείδια του σιδήρου που προσλαμβάνει καθώς τρίβεται στα ασβεστολιθικά πετρώματα. Στο κεφάλι κοντά στο ράμφος φέρει μια τούφα με μαύρες τρίχες που μοιάζει με γένι.
      Αποτελεί το σπανιότερο είδος γύπα (πτωματικού αρπακτικού). Απαντάται στην οροσειρά των Πυρηναίων (Ισπανία - Γαλλία 77 ζευγάρια), στο νησί της Κορσικής (8 ζευγάρια) και στα Βαλκάνια (2-3 ζευγάρια), ενώ στις Άλπεις το είδος έχει επανεισαχθεί τα τελευταία χρόνια (50 άτομα 2 ζευγάρια). Στην Ελλάδα έχει μείνει Ι άτομο στα σύνορα Ελλάδας - Σκοπίων. Στην Κρήτη είναι συνολικά 26 άτομα (4 ζευγάρια). Ο πληθυσμός της Κρήτης αποτελεί το μοναδικό βιώσιμο πληθυσμό στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, αλλά και το μεγαλύτερο νησιώτικο πληθυσμό του είδους στην Ευρώπη και τον κόσμο.
     Φωλιάζει στην καρδιά του χειμώνα από τα μέσα του Δεκέμβρη μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου μέσα σε μικρές σπηλιές σε απόκρημνα βράχια ή σε βαθιά φαράγγια με πλαγιές μεγάλης κλίσης. Γεννά δύο αυγά και τα επωάζει για 55-57 ημέρες. Από τους δύο νεοσσούς επιζεί μόνο ο ένας και μένει στη φωλιά 4 περίπου μήνες. Το πουλί θα πετάξει για πρώτη φορά αρχές Ιουλίου, ενώ θα είναι σεξουαλικά ώριμο μετά από 6 χρόνια.
     Στην Κρήτη κινδυνεύει από την λαθροθηρία κατά 49% από παράνομη δραστηριότητα, που μπορεί να ασκείται από άτομα με ή χωρίς κυνηγετική άδεια. Οι λόγοι είναι:
    - Η λανθασμένη αντίληψη ότι τρέφεται με κτηνοτροφικά ζώα, τον συγχέουν με τον χρυσαετό (Βιτσίλα) που είναι πράγματι αρπακτικό.
    - Για εμπορικούς λόγους κυρίως ταρίχευση και για εξάσκηση στην σκοποβολή.
Άλλη αιτία θανάτου είναι τα δολώματα κατά 6%. Δυστυχώς, η χρήση δηλητηρίων εντάθηκε τα τελευταία χρόνια με την καταπολέμηση των κοράκων, της ζουρίδας, των αδέσποτων σκύλων, καθώς επίσης και των σφηκών που απειλούν τα μελίσσια. Άμεση συνέπεια της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι ο μαζικός θάνατος γυπών. Άλλες αιτίες θανάτου είναι η αιχμαλωσία 6%, ατύχημα 10%, αδυναμία 13% και άγνωστη αιτία 16%.
    Η Κρήτη αποτελεί σήμερα, για τα μεγάλα αρπακτικά πουλιά, το τελευταίο καταφύγιο τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρη τη νότιο-ανατολική Ευρώπη. Η ύπαρξη των πουλιών αυτών είναι γνωστή από την αρχαιότητα, ενώ η λαϊκή μούσα τα έχει υμνήσει ως σύμβολα της Κρητικής υπερηφάνειας και αγάπης για την ελευθερία.
Χρειάζεται λοιπόν μεγαλύτερη γενναιότητα να μην πυροβολούμε ποτέ ένα μεγάλο αρπακτικό. Η σκοποβολή ας γίνεται σε άλλους στόχους που δεν επέρχεται καμιά ζημιά.
     Οι γύπες τρέφονται μόνο με νεκρά ζώα. Ο ρόλος τους είναι να καθαρίζουν το περιβάλλον και να εξαφανίζουν πιθανές εστίες μόλυνσης.
Με την ταρίχευση και το οργανωμένο εμπόριο πλουτίζουν οι λίγοι σε βάρος των πολλών. Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι η χειρότερη λύση στο πρόβλημα των ζημιών από τα παρασιτικά ζώα. Από τα δηλητήρια κινδυνεύουμε όλοι μας.
     Τα νεκρά ζώα είναι καλύτερα να ρίχνονται μακριά από τα μητάτα σε φαράγγια ή απότομα βράχια, για να αποτελέσουν τροφή για τους γύπες.-


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ  φύλλο 398 της 27-11-2001

    Στην περιοχή των Αστερουσίων Ορέων της Κρήτης το 2011 γεννήθηκε νεοσσός για πρώτη φορά ύστερα από 22 χρόνια. Οι μακροχρόνιες προσπάθειες από επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας  Ηρακλείου και της Ορνιθολογικής Εταιρείας έφεραν αποτελέσματα. ( Εφημερίδα ΒΗΜΑ 21-6-2011, ώρα 14,48) . Στην Κρήτη υπάρχουν σήμερα 6 ζευγάρια γυπαετών και ο αριθμός των έχει αυξηθεί σε σχέση με το έτους 2001.- 






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου