Σελίδες

Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΜΑΝΟΥΡΑΔΩΝ


Ζόμιθος ένας μύθος κι ένας θρύλος

Του Δακανάλη Μανόλη, πρώην Αγρονόμου

“Αν το σκοτώσεις Μανουρά της βρύσης το λιοντάρι,
παίρνεις τριακόσια πρόβατα κι ένα κριό μπροστάρη “.

Ας δούμε όμως πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα γύρω από το θρύλο της Ζομίθου. Το τοπωνύμιο Ζόμιθος ο Ελευθέριος Πλατάκης στη σπηλαιολογική εργασία του για το Ιδαίο ΄Αντρο (1965) γράφει: Η Ζώμινθος είναι προελληνικόν όνομα Ο καθηγητής Αγαπητός Τσομπανάκης της Ακαδημίας Αθηνών, δέχεται την ορθή εκφορά και γράφει: Ζόμιθος. Ο καθηγητής της αρχαιολογίας Σπύρος Μαρινάτος υποστήριξε, ότι πρόκειται για προελληνικό όνομα. Ο καθηγητής της αρχαιολογίας Γιάννης Σακελαράκης σε συζήτηση που είχαμε μου είπε, ότι είναι προελληνικό όνομα. Ο δικηγόρος Στέργιος Μανουράς στην εργασία του ΚΡΗΤΙΚΑ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ 1998 αποδεικνύει ως ορθή εκφορά: Ζόμιθος. Εγώ το γράφω Ζόμιθος ,όπως το προφέρουν οι Ανωγειανοί.
Η Ζόμιθος βρίσκεται σε υψόμετρο 1.200 μέτρων περίπου στα μισά του δρόμου Ανωγείων - Νίδας στις υπώρειες της κορφής Απίδακας με πηγή νερού, που για πάρα πολλά χρόνια υδρεύεται από εκεί ο Δήμος Ανωγείων.
Στα πολύ παλιά χρόνια γύρω στο 1.300 μ.χ. οι Ανωγειανοί στην πηγή είχαν φτιάξει γούρνες από σμυλευμένες πέτρες και πότιζαν τα αιγοπρόβατα τους. Σύμφωνα με το παρακάτω τραγούδι αγνώστου ριμαδόρου
“Στα χίλια τρακόσια το έτος σαράντα
εφάνηκε ένα θεριό στων Ανωγειανών τη μπάντα (μεριά)
και βγήκεν ένας Μανουράς και λέντονε Νικόλα
για να σκοτώσει το θεριό κι εσκότωσέν το κιόλα”.
Εμφανίστηκε στην περιοχή των Ανωγείων ένας πελώριος όφις, ο οποίος είχε τη φωλιά του στου Κάτσουρα τον τάφκο (βάραθρο) που βρίσκεται 3 χιλιόμετρα ΒΑ της πηγής Ζομίθου.
Η εμφάνιση του θεριού σκόρπισε πανικό στους βοσκούς και το χειρότερο κάθε μέρα έπινε όλο το νερό από τις γούρνες της πηγής Ζομίθου. Το γεγονός αυτό είχε τραγική συνέπεια να μένουν απότιστα τα αιγοπρόβατα και να απειλείται άμεσα η καταστροφή της κτηνοτροφίας.
Το πρόβλημα ήταν πολύ σοβαρό και μοναδικό θέμα στις συζητήσεις των Ανωγειανών ήταν με ποιό τρόπο θα εξουδετέρωναν το θεριό. Πήρε το θάρρος ο ήρωας του θρύλου Νικόλας Μανουράς και δήλωσε παρουσία των Ανωγειανών, ότι αυτός θα σκοτώσει το θεριό. Οι Ανωγειανοί του έταξαν πλούσια δώρα αν σκοτώσει το θεριό θα πάρει: 300 πρόβατα και θα ποτίζει πρώτος το ποίμνιό του κάθε μέρα στο ποτιστήρι της Ζομίθου.
«Αν το σκοτώσεις Μανουρά της βρύσης το λιοντάρι,
παίρνεις τριακόσια πρόβατα κι ένα κριό μπροστάρη».
Ο Μανουράς άρχισε να παρακολουθεί από κοντά το θεριό, να μελετά τις συνήθειες και τις κινήσεις του. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για να σκοτώσει το θεριό, πρέπει να το χτυπήσει με τη σαΐτα στο λαιμό μέσα από το στόμα. Έριξε λοιπόν μέσα στις γούρνες της πηγής αρκετό αλάτι και ξύδι. Στη συνέχεια για να χτυπήσει αποτελεσματικά το θεριό μέσα στο στόμα, βγήκε πάνω σ’ ένα αιωνόβιο ασφένταμο που βρίσκονταν 8-10 μέτρα από την πηγή και με αγωνία περίμενε το θεριό.
Το θεριό δεν άργησε να φανεί και με μεγάλη βουλιμία άρχισε να ρουφά το νερό της γούρνας. Φοβερή όμως φωτιά ανάβει στα σωθικά του το αλάτι με το ξύδι και αμέσως ανοίγει διάπλατα το στόμα του. Τότε ο Μανουράς με μεγάλη ψυχραιμία φυτεύει τη σαΐτα του στο στόμα του τρομερού φιδιού. Το θεριό άρχισε να μουγκρίζει και αγριεμένο πλέον άρχισε να χτυπά τη δυνατή ουρά του στον ασφένταμο, ο οποίος άρχισε να τρίζει και να συγκλονίζεται σύρριζα.
Ο Μανουράς κρατιέται πάνω στον ασφένταμο και όπως ομολόγησε μετά φοβήθηκε πολύ βλέποντας, ότι πλησιάζει του ιδίου το τέλος. Το θεριό όμως μη αντέχοντας την καούρα στα σωθικά του αφηνίασε και παίρνει δρόμο για τη φωλιά του. Δεν πρόφθασε όμως, γιατί φθάνοντας στο φαράγγι νότια της θέσης «Στεφάνα» γκρεμίστηκε στο βάθος της χαράδρας και ξεψύχησε. Το θεριό μετά από μέρες το έφαγαν σύννεφα από μύγιες και το φαράγγι ονομάστηκε της «Μύγιας».
Το Μανουρά οι Ανωγειανοί τον τίμησαν ως ήρωα και του έδωσαν όλα τα δώρα και τα προνόμια που του υποσχέθηκαν.
O ριμαδόρος Σουλτάτος τίμησε τον παραπάνω ήρωα με το παρακάτω τραγούδι την εποχή εκείνη:
“Μπλιό μου σε τάβλα δε δειπνώ, σε στρώμα δεν κοιμούμαι,
α δε σκοτώσω το θεριό που είδ’ οψές στη βρύση,
κι είχε διπλές τσι κεφαλές και δυό ζευγάρια μάθια,
κι έβγανε που το στόμα του ‘νους καμινιού φουγάρο.
- Αν το σκοτώσεις Μανουρά της βρύσης το λιοντάρι,
παίρνεις τριακόσια πρόβατα και διαλεκτό αμπροστάρη.
Πάει και βγαίνει στο δεντρό και εκράθει τη σαΐτα,
σε λίγη ώρα έφταξε και το θεριό στη ρίζα.
Σηκώνει το κεφάλιν του για να τον έρουφήξει
και παίζει του τη σαϊθιά και στο λαιμό καθίζει.
- Αν είσαι άντρας Μανουράς παίξε την και την άλλη.
- Μα μια φορά με γέννησε η μάνα που με γέννα
και μια φορά την έπαιξα τη σαϊθιά για σένα.
Και το θεριό εμούγκρισε κι έκαμε να παγώσει,
κι απάνω στον ασφένταμο είντα βουλή να δώσει.
Και το θεριό εμούγκρισε και τρέχει στο φαράγγι τση Μύγιας
ετελείωσε και μπλιό δε μας πειράζει.
Και κατεβαίνει ο Μανουράς στη βρύση και καθίζει ,
κι εφώναξε νε τω βοσκώ και τσι καλοκαρδίζει.
Εκείνοι συναχτήκανε γέροντες και κοπέλια,
κι εσέρνανε και τα σφαχτά (2 ετών πρόβατα)
με διαλεκτά σκλαβέρια (κουδούνια). Λέσιν του,
εύγε Μανουρά, επήρες τα σφαχτά σου.
Ομπρός να πηγαίνεις στο νερό κι ομπρός να τα ποτίζεις
και στ’ ασφεντάμου το σκιανό να πηαίνεις να σταλίζεις.
Όσοι δεν το πιστεύγουνε και δεν του συγχωρούνε,
στη βρύση στέκει το δεντρό κι ας πάνε να το δούνε.
Κάθε χειμώνα πέφτουνε τα χιόνια εις τα όρια,
κύρης τω Σουλτάτηδω το βγαλε εις τ’Ανώγεια”. -

Μοίρες 25-2 -2003

Πηγές: Απομνημονεύματα του γιατρού Γεωργίου
Δακανάλη σελίδα 8
ΑΝΩΓΕΙΑ Η ιστορία μέσα από τα τραγούδια
τους. Του Γεωργίου Ιωάν. Σμπώκου σελίδα 58-60.
Διάδοση του μύθου σύμφωνα με την τοπική παράδοση
Ανωγείων, από γενιά σε γενιά.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ φύλλο 467 της 4-3-2003.
Αγία Μαρίνα
Αγία Μαρίνα


Ζώμινθος

Ζώμινθος

1 σχόλιο: