Ψηλορείτης

Τρίτη 7 Αυγούστου 2012

ΣΑΜΑΡΙΑ ή ΦΑΡΑΓΓΑ

Του Δακανάλη Μανόλη
Αντιπροέδρου ΕΟΣ. Μοιρών

« Οι Σιδερόπορτες του φαραγγιού της Σαμαριάς, είναι ένα από τα περισσότερο φωτογραφημένα και διαφημισμένα μέρη του πλανήτη. ΄Εχουν πλάτος 3 μέτρα, μήκος 12 μέτρα και ύψος ορθοπλαγών 500-700 μέτρα».

Στα ξενοδοχεία του οροπεδίου του Ομαλού πενήντα ορειβάτες και φίλοι του Ορειβατικού Συλλόγου Μοιρών, περάσαμε μια ευχάριστη δροσερή βραδιά και γευτήκαμε ντόπιους μεζέδες και άλλα μοναδικά εδέσματα της περιοχής.

Ενωρίς το πρωί της στις 5 Αυγούστου 1012 αποβιβαστήκαμε από το λεωφορείο 42 ορειβάτες και ορειβάτισσες στη θέση «Ξυλόσκαλο» (υψ.1227 μ) του Ομαλού με αρχηγό τον γράφοντα, για να περάσουμε το μαγευτικό και πρώτου πανευρωπαϊκού κάλους φαράγγι της Σαμαριάς ή Φάραγγας όπως το αποκαλούν οι Σφακιανοί. Οι ακτίνες του κοσμογυρευτή ήλιου έπεφταν πάνω στον κακοτράχαλο και αφιλόξενο Γκίγκιλο που είναι άγρυπνος φρουρός του φαραγγιού εκατομμύρια χρόνια. Τα Λευκά ΄Ορη αποτελούν μια μεγάλη οροσειρά και έχουν πάνω από 50 κορφές σε σχήμα κώνου άνω των 2000 μέτρων και 55 κορφές κάτω των 2000 μέτρων. Το σύμπλεγμα αυτό των κορφών αποτελεί ένα σεληνιακό τοπίο μοναδικό στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Προκαλεί δε φόβο και δέος στον ορειβάτη που θα βρεθεί στις αφιλόξενες Σφακιανές Μαδάρες.

Το φαράγγι της Σαμαριάς σχηματίζεται νότια του Ομαλού μεταξύ του κύριου όγκου των Λευκών Ορέων με την υψηλότερη κορφή της Πάχνες (υψ.2452 μέτρα) και των κορφών Γκίγκιλου και Βολακιάς. Φθάνει δε στην ακτή στον μαγευτικό όρμο της Αγίας Ρουμέλης του νοτίου Κρητικού Πελάγους.

Η Σαμαριά έχει χαρακτηριστεί Εθνικός Δρυμός από το 1962, οπότε έφυγαν και οι τελευταίοι κάτοικοι του οικισμού. Ο Δρυμός έχει μήκος 12,8 χιλιόμετρα και δυο ακόμα χιλιόμετρα από την έξοδο μέχρι την ακτή. Του έχει δοθεί βραβείο Πανευρωπαϊκού κάλους και από το 2010 αποτελεί μέρος του Παγκοσμίου Δικτύου Αποθεμάτων Βιόσφαιρας της UNESCO. Είναι ένα δυσπρόσιτο και κακοτράχαλο φαράγγι, αλλά ζωντανός χώρος για την επιβίωση του Κρητικού αιγάγρου (ΚΡΙ-ΚΡΙ). Η χλωροπανίδα είναι πλούσια και αποτελείται από πεύκα, κυπαρίσσια, σφεντάμια, πρίνους και στις ορθοπλαγιές του φύεται ο δίκταμος ή έρωτας ενδημικό φυτό των βουνών της Κρήτης. Εκτός από τους μοναδικούς αίγαγρους ενδημούν γυπαετοί ή κοκαλάδες, σκάρες ή γύπες, αετοί, χρυσαετοί. κίσσες και άλλα.

Κατηφορίσαμε από το «Ξυλόσκαλο» για το φαράγγι πληρώνοντας πέντε ευρώ για την είσοδο. Το ευχάριστο είναι, ότι μας προτίμησαν αρκετοί νέοι και νέες, τους ευχαριστούμε πάρα πολύ και τους περιμένουμε σε άλλες μας εξορμήσεις. Ονομάζεται Ξυλόσκαλο, γιατί έχουν κάνει σκαλοπάτια από παλιά ξύλα του δρυμού και έχουν δημιουργήσει ένα πάρα πολύ καλό βατό και ασφαλές μονοπάτι για τους διερχόμενους. Στα πέντε πρώτα χιλιόμετρα υπάρχει μεγάλη κατηφόρα μέχρι το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Απαιτείται μεγάλη προσοχή στο βάδισμα για τους αρχάριους κατά την κάθοδο για να μην πιαστούν τα πόδια τους. Βαδίζοντας συναντήσαμε το παρατηρητήριο ή «μπαλκόνι» του δρυμού από το οποίο διακρίναμε το φαράγγι σε όλο του μεγαλείο με ορατότητα ίσαμε τον οικισμό της Σαμαριάς. Είδαμε ένα θηλυκό αίγαγρο να βόσκει αμέριμνος σε μια λέσκα στην πρωινή δροσιά. Δεν τον ενοχλήσαμε, τον φωτογραφήσαμε και τον βιντεοσκοπήσαμε, χωρίς να μας πάρει χαμπάρι.

Συναντήσαμε αρκετούς οργανωμένους χώρους ανάπαυσης με ξύλινα παγκάκια, τουαλέτες, χώρο για κάπνισμα, ενώ οι πηγές έτρεχαν κατάκρυα κρυστάλλινα νερά, που δρόσιζαν τους οδοιπόρους, που ήλθαν από όλα τα μέρη του Πλανήτη, για να θαυμάσουν τούτο το ξακουστό φαράγγι. Ονόματα όπως «Νερούτσικο», της «Πέρδικας», « Συκιάς», του «Χριστού» και άλλα έχουν δοθεί στις πηγές. Πυροσβεστικές φωλιές υπάρχουν σε όλο το μήκος του δρυμού για άμεση καταστολή τυχόν εκδηλωθείσας πυρκαγιάς. Πριν από το πλάτωμα του Αγίου Νικολάου είδαμε χιλιάδες σωρούς από μικρές πέτρες, που έχουν στήσει οι επισκέπτες για να εκπληρωθούν οι επιθυμίες των. Στήσαμε και εμείς τους δικούς μας σωρούς και περιμένουμε λύσεις όπως και οι άλλοι.

Το πλάτωμα του Αγίου Νικολάου είναι ο πρώτος ανοιχτός χώρος ανάπαυσης με μια πηγή που τρέχει κατάκρυο κρυστάλλινο νερό, το δασοπυροφυλάκιο και γύρωθε μια συστάδα με αιωνόβια κυπαρίσσια, που όπως υποστηρίζουν οι βιολόγοι είναι τα μεγαλύτερα και μακροβιότερα στην Ευρώπη. Η κατηφόρα έχει σχεδόν τελειώσει και βαδίζαμε στο μονοπάτι δίπλα από την κοίτη του ποταμού. Πιο ψηλά στην πλαγιά μέσα στα πεύκα βρίσκεται η Χώρα της Σαμαριάς, που είναι ακατοίκητη σχεδόν 400 χρόνια.

Στα μέσα περίπου του δρυμού στην αριστερή όχθη του ποταμού εμφανίζεται μέσα στα πεύκα και τις ελιές ο οικισμός της Σαμαριάς, στον οποίο οδηγηθήκαμε από μια ξύλινη γέφυρα. Στον οικισμό είναι η βάση των δασοφυλάκων και του γιατρού που προσφέρει τις πρώτες του βοήθειες σε όποιο τις έχει ανάγκη. Στο παλαιό σπίτι των Βίγληδων διανυκτέρευσε φεύγοντας η Ελληνική Κυβέρνηση λίγο πριν από τη Μάχη της Κρήτης το 1941 για τη Μέση Ανατολή, ο τότε βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ και ο Πρωθυπουργός Εμμ. Τσουδερός με την ακολουθία τους. Στο σπίτι αυτό εκδόθηκε η τελευταία διαταγή επί Ελληνικού εδάφους για αντίσταση κατά των Γερμανών. Το όνομα Σαμαριά το πήρε από την εκκλησία της Οσίας Μαρίας της Αιγύπτιας (Οσία Μαρία-Σία Μαρία- Σαμαριά) που βρίσκεται λίγο πιο κάτω αριστερά μέσα στα πεύκα. Είχαμε την τύχη να δούμε στον περίβολο του οικισμού τέσσερις θηλυκούς αίγαγρους, μεταξύ των οποίων και ένα μικρό (ριφάκι) οι αρσενικοί δεν πλησιάζουν, τους δώσαμε να φάνε και ήταν όπως διαπιστώσαμε εξοικειωμένοι με τους επισκέπτες. Στο δρυμό μέσα σύμφωνα με τους ιδικούς ζουν περίπου 2000 χιλιάδες αίγαγροι, οι οποίοι είναι προστατευμένο είδος σύμφωνα με το νόμο, γιατί είναι μοναδικοί στην Ελλάδα, αν και ο μεζές τους είναι περιζήτητος. Στον οικισμό υπάρχει ελικοδρόμιο για κάθε έκτακτη ανάγκη.

Στο φαράγγι παίχτηκε το τελευταίο δράμα του Εμφυλίου Πολέμου στην Κρήτη αρχές Ιουνίου 1948. Οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού βρέθηκαν κυκλωμένοι από όλα τα σημεία του φαραγγιού χωρίς ελπίδα σωτηρίας. ΄Επεσε τούτος ο άγριος τόπος που τόσες φορές περιέθαλψε και έσωσε τους αντάρτες, το φαράγγι δεν μπορεί να κρατηθεί. Τότε οι βασιλιάδες του φαραγγιού οι Βίγληδες Γιάννης και Βαγγέλης ανέλαβαν και έβγαλαν νύκτα 90 αντάρτες εξουθενωμένους από ένα δυσπρόσιτο μονοπάτι έξω από το φαράγγι, όπου διασκορπίστηκαν και σώθηκαν.

Καθώς προχωρούσαμε το φαράγγι στενεύει πάρα πολύ και υπάρχει κίνδυνος να κτυπηθεί κάποιος από πτώση λίθων, άλλωστε προειδοποιούν οι σχετικές πινακίδες. Προχωρούσαμε πολύ γρήγορα, για να περάσουμε τα επικίνδυνα μέρη. Στο παρελθόν έχουν υπάρξει θανατηφόρα ατυχήματα. Προσωπικά ο γράφων έχει δει να πέφτουν πέτρες πολύ κοντά του, τουλάχιστο τέσσερις φορές κατά τις πολλές επισκέψεις που έχει κάνει στο φαράγγι. Η πορεία γίνονταν πλέον στην κοίτη του ρέματος και το κρυστάλλινο νερό που είχε χαθεί στο ποτάμι μετά τον οικισμό Σαμαριά, να εμφανίζεται μετά από τρία περίπου χιλιόμετρα.

Τριακόσια περίπου μέτρα μετά τον τελευταίο χώρο ανάπαυσης «Χριστός» με το γραφικό εκκλησάκι, υψώνονται οι « Σιδερόπορτες» του φαραγγιού με τον επιβλητικό όγκο των βράχων, που είναι ένα από τα περισσότερο φωτογραφημένα και διαφημισμένα μέρη του Πλανήτη. ΄Εχουν πλάτος 3 μέτρα, μήκος 12 μέτρα και ύψος ορθοπλαγών 500-700 μέτρα. Το χειμώνα είναι αδύνατο να περάσει κανείς τις πόρτες, γιατί το ρέμα κατεβάζει αρκετό νερό και η στάθμη ανεβαίνει πολύ ψηλά. Στη συνέχεια ανοίγουν τα τοιχώματα του φαραγγιού και οδηγούμαστε στην έξοδο του δρυμού.

Στην έξοδο συναντήσαμε αναψυκτήρια και το εκδοτήριο εισιτηρίων. Ο υπεύθυνος εκδόσεως των εισιτηρίων μου είπε, ότι σήμερα εκδόθηκαν περίπου 800 εισιτήρια, ενώ την αντίστοιχη Κυριακή το 2009 είχαν εκδοθεί 1070 και 2000 το 2008. Η οικονομική κρίση είναι υπαρκτή και έχει αγγίξει και το φαράγγι της Σαμαριάς. Η Επάνω Ρουμέλη είναι κτισμένη κατά γειτονιές με παλιά ερειπωμένα σπίτια, μερικά από τα οποία τα τελευταία χρόνια τα αναπαλαιώνουν οι ιδιοκτήτες των.

Λίγο πριν φθάσουμε στον όρμο της Αγίας Ρουμέλης δεξιά μας είναι η εκκλησία της Παναγίας, που έχει κτιστεί πάνω στα θεμέλια αρχαίου ναού. Εδώ τοποθετούν οι αρχαιολόγοι την αρχαία πόλη Τάρρα – κέντρο των Δωριέων την οποία αναφέρει ο ΄Ομηρος. Η σύγχρονη Αγία Ρουμέλη που έχει δημιουργηθεί απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί όμορφη. Οι ορδές όμως των επισκεπτών του φαραγγιού καταπονημένοι και πεινασμένοι γεμίζουν τις ταβέρνες.

Είναι εκατοντάδες οι άνθρωποι από όλο τον κόσμο που διασχίζουν το φαράγγι καθημερινά. Οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν να το δουν με τα ίδια τους τα μάτια να το θαυμάσουν, άλλοι θέλουν να δοκιμάσουν την αντοχή τους, άλλοι παρασύρονται από τη διεθνή φήμη του μαγευτικού τοπίου και άλλοι περνούν από εγωισμό: «Είσαι Κρητικός και δεν πέρασες τη Σαμαριά ? ». Οι περισσότεροι από αυτούς φθάνουν στο τέλος με φούσκες, μηνίσκους και πρησμένα πόδια. Λίγοι όμως είναι εκείνοι, που πάνε για να υποκλιθούν στον ασημόχρωμο Γκίγκιλο, να χαιρετήσουν το καταπράσινο από πεύκα τοπίο, να προσκυνήσουν στην Οσία Μαρία, να μιλήσουν στα ελεύθερα αγρίμνια, να ξεδιψάσουν με τα κρυστάλλινα νερά των πηγών, να μυρίσουν δίκταμο, να περάσουν τις Πόρτες και τέλος να λυτρωθούν με μια βουτιά στα πεντακάθαρα γαλανά νερά του Νοτίου Κρητικού Πελάγους.

To 365 μ.χ. έγινε στην Κρήτη πολύ μεγάλος σεισμός 8.7 ρίχτερ , ανυψώθηκε η Δυτική Κρήτη και καταποντίστηκε η Ανατολική. Στα βράχια δυτικά στον όρμο της Αγίας Ρουμέλης φαίνεται ευκρινώς που ήταν η γραμμή της στάθμης της θάλασσας πριν το σεισμό.

Μαγευτήκαμε για άλλη μια φορά με τις πρωτόγνωρες εικόνες και παραστάσεις που είδαμε σε αυτό το άγριο τοπίο, που όμως ημερεύει και γαληνεύει την καρδιά και την ψυχή μας. Αδιαφορήσαμε για το αν πιαστήκανε τα πόδια μας ή κουραστήκαμε: «Θα το ξαναπεράσουμε ξανά και ξανά, δεν τα είδαμε όλα, πρέπει να περάσουμε κι άλλες φορές».

Δρόμος που να οδηγεί από την Αγία Ρουμέλη στη Χώρα των Σφακιών δεν υπάρχει, μονάχα το αρχέγονο μονοπάτι προς τη Σούγια και τα Σφακιά. Το απόγευμα το πλοίο «ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ» μας μετέφερε στη Χώρα των Σφακιών με ενδιάμεσο σταθμό το γραφικό Λουτρό που μοιάζει με κυκλαδίτικο χωριό.-

Μοίρες 6 Αυγ/στου 2012