OΙΩΝΟΣΚΟΠΙΚΕΣ ΜΑΝΤΕΙΕΣ

ΜΑΝΤΕΙΑ - ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ - ΟΙΩΝΟΣΚΟΠΙΑ

Από την αρχαιότητα ίσαμε σήμερα

Του Δακανάλη Μανόλη πρώην Aγρονόμον

Από την αρχαιότητα είναι γνωστή η επιθυμία του ανθρώπου να γνωρίσει το μέλλον, συνυφασμένη με μια εσωτερική ανάγκη να προσεγγίσει την αιωνιότητα, σπάζοντας το φράγμα του χρόνου.

Η επιθυμία αυτή των Ελλήνων ήταν συνυφασμένη με την καθημερινότητα και αυτό το διαπιστώνουμε από τα πολυάριθμα μαντεία που εμφανίστηκαν από την αρχαιότητα στον Ελληνικό χώρο. Οι αρχαίοι Έλληνες στηριζόντουσαν στην διαφόρων μορφών μαντεία, ώστε να πάρουν συμβουλή για τα δημόσια πράγματα και ιδιωτικές τους υποθέσεις. Ο Ηρόδοτος αναφέρει 18 ιερά που είχαν μαντεία. Τα σπουδαιότερα ήταν το μαντείο των Δελφών στον Παρνασσό και το μαντείο της Δωδώνης στην Ήπειρο στους πρόποδες του όρους Τόμαρος.

Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες η μαντική ήταν επιστήμη των οιωνών, όπως για παράδειγμα η ερμηνεία του πετάγματος των πουλιών (από όπου έλαβε και το όνομα:“οιωνός “= πτηνό ). Στον γύπα και στον αετό παρατηρούσαν την πτήση, στα άλλα πουλιά μόνο τον κρωγμό, όπως στον κόρακα και την γλαύκα (ζάρα). Η ταχεία λήψη της τροφής της όρνιθας ‚ ήταν αίσιος οιωνός. Κακής σημασίας οιωνοί θεωρούνταν ο τριγμός επίπλου, το σβύσιμο ιερής λυχνίας, ο λαγός το πρωί, συνάντηση ιερέα το πρωί, ο παλμός των οφθαλμών, ο βόμβος των αυτιών. Η κραυγή της γλαύκας (ζάρα) προμήνυε θάνατο. Τα όνειρα που κατά το μεγάλο ψυχαναλυτή Φρόϋντ έχουν την πηγή τους στα καθημερινά γεγονότα της ζωής, στους ανικανοποίητους πόθους και στις απωθημένες επιθυμίες μας. Υπάρχουν όμως και άλλου είδους όνειρα, που είναι εντελώς άσχετα με τους πόθους τις ασχολίες και τις ιδέες μας. Τα όνειρα αυτά είναι τα λεγόμενα προφητικά, για κάθε τι ευχάριστο ή δυσάρεστο που πρόκειται να μας συμβεί. Για την εξήγηση των ονείρων αυτών αρκετοί καταφεύγουν στους ονειροκρίτες

Ακόμα οι αρχαίοι ‘Ελληνες ασχολήθηκαν με τα μετεωρολογικά φαινόμενα, με τα οποία ο Δίας ο μέγιστος των θεών εκδήλωνε τη βούληση του και ιδίως με την αστραπή και την βροντή. Αν η αστραπή κατευθυνόταν από δεξιά προς τα αριστερά αυτό αποτελούσε κακό οιωνό, το αντίθετο αποτελούσε καλό. Αστραπή σε ανέφελο ουρανό αποτελούσε κατ’ εξοχή καλό οιωνό του Δία.

Πολλοί μάντεις της αρχαιότητας εξέταζαν τα εντόσθια των ζώων που είχαν θυσιαστεί, κυρίως το συκώτι, ή τη φλόγα που έκαιγε στο βωμό του θυσιαστηρίου. Όλα αυτά τα έπαιρναν ως ασφαλή τεκμήρια της ευμένειας του θεού στον οποίο προσεφέρετο η θυσία.

Πολλά από τα παραπάνω παραμένουν και σήμερα ικανά λείψανα της πίστης στους οιωνούς, όχι μόνο στον Ελληνικό αλλά και σε άλλους λαούς.

Οι Ρωμαίοι έδιναν τεράστια σημασία στην οιωνοσκοπία, ουδέν επιχειρούσαν χωρίς να συμβουλευτούν τους θεούς. Η τύχη του κράτους εξαρτιόταν πολλές φορές από τον τρόπο από τον οποίο ερμήνευαν τα σημεία των θεών και ευρισκόταν επομένως στα χέρια των οιωνοσκόπων. Οιωνοί λαμβάνονταν σε όλες τις σημαντικές περιστάσεις της δημόσιας ζωής, προ της εκλογής ενός άρχοντα, προ της συγκλήσεως εκκλησίας, κατά την ημέρα της αναλήψεως των καθηκόντων του άρχοντα, προ της αναχωρήσεως της στρατιάς κ.λ.π.

Σημαντικοί μάντης της αρχαίας εποχής που αναφέρονται από τον Όμηρο ήταν ο Κάλχας (Ελληνας ) και ο ‘Ελενος (Τρώος), ήταν περίφημοι για την ικανότητα τους στην ερμηνεία αυτών των οιωνών.

Μια ενδιαφέρουσα μορφή της τότε αρχαιότητας ήταν οι προφήτες. Ως τέτοιοι χαρακτηρίζονται οι άνθρωποι που είχαν δεχτεί από τους Θεούς το χάρισμα να προφητεύουν. Οι άντρες προφήτες στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόντουσαν Βάκις και οι προφήτισσες γυναίκες Σίβυλλες. Υπήρχαν ωστόσο ανάμεσα τους και οι αγύρτες. Ο λαός γενικά δεν έβλεπε ενίοτε με καλό μάτι τους προφήτες.

Η πιο διαδεδομένη σήμερα οιωνοσκοπία είναι το φλιτζάνι του καφέ. Στην καφετζού της γειτονιάς τρέχουν κυρίως γυναίκες, για να τους πει το φλιτζάνι, το μέλλον τους, αν θα παντρευτούν, αν τις απατούν οι σύζυγοι, πως θα πάνε τα οικονομικά και άλλα πολλά.

Από την αρχαιότητα ίσαμε σήμερα παρατηρείται η λεγόμενη πλάτη (κουτάλα ) των αιγοπροβάτων και αναζητούνται σ’ αυτή τα σημεία του μέλλοντος. Το είδος αυτό της μαντικής λεγόταν ιερομαντεία, ιεροσκοπία. Υπήρχαν και πολλά άλλα είδη μαντικής όπως η πυρομαντεία, η καπνομαντεία, η οινομαντεία και άλλες. Στην Τροία ο Πολυμαδάς θέλησε να αποτρέψει τον ‘Εκτορα να αγωνιστεί προς τους Αχαιούς, γνωστοποιώντας απαίσιο οιωνό, ο ήρωας αυτός φώναξε κατά τον Όμηρο: « Έις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί Πάτρης ». (Παπαρηγόπουλος τόμος Α’ σελίδα 144-

145).

Η παρατήρηση ή διάβασμα της πλάτης (κουτάλας ) των αιγοπροβάτων παραμένει μέχρι των ημερών μας κυρίως στους βοσκούς των ορεινών χωριών όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και στα άλλα ορεινά της υδρογείου.

Στην κουτάλα φαίνεται το αφεντικό του ζώου σε συγκεκριμένη θέση, καθώς και η αφεντικίνα. Σε άλλη θέση εντοπίζονται ο θάνατος ανθρώπου ή ζώου. Εάν κάποιος από την οικογένεια δε βρίσκεται στη θέση του, προμηνύεται θάνατος. Ακόμα οι οιωνοσκόποι παρατηρούν πόσα παιδιά θα κάνει το αφεντικό, την κακοκαιρία, την καλοκαιρία, αν θα κλέψουν τα αιγοπρόβατα και άλλα.

Σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ είδαμε μια ομάδα κυνηγών στα Ιμαλάϊα, να έχουν τραυματίσει ένα μεγάλο ζώο, που διέφυγε. Ο οιωνοσκόπος της παρέας από την κουτάλα άλλου ζώου προσδιόρισε ακριβώς το σημείο που βρίσκονταν το ζώο, το οποίο έπιασαν την επόμενη μέρα.

Πηγές: Νταρέτα Πέππα, περιοδικό Τρίτο Μάτι τεύχος 142.

Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Α.σελ. 145.

Γνώσεις του γράφονται πάνω στα σημάδια της πλάτης (κουτάλας) του ζώου.

Εφημερίδα: ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 419/18—3—2008.