KΑΜΑΡΑΙΚΟ ΣΠΗΛΑΙΟ

Ο Ορειβατικός Σύλλογος Μοιρών στο

Καμαραϊκό Σπήλαιο

Του Μανόλη Δακανάλη Αντιπροέδρου του ΕΟΣ Μοιρών

Στις 13 Μαΐου του 2007 νωρίς το πρωί βρεθήκαμε στο γραφικό χωριό Καμάρες, που είναι κτισμένο στις νότιες υπώρειες του ιερού βουνού Ψηλορείτη σε πεταλοειδές σχήμα, δέκα οκτώ ορειβάτες και ορειβάτισσες μεταξύ των οποίων πολλοί Γάλλοι και Γερμανοί.

Από τις όμορφες Καμάρες τραβερσάραμε με αρχηγό το γραμματέα του Συλλόγου μας Αποστόλη Παυλίδη, για το παγκοσμίως γνωστό « Καμαραϊκό Σπήλαιο ή Μαύρο Σπήλαιο» όπως ονομάστηκε εξ αιτίας των μαύρων βράχων τόσο του σπηλαίου, όσο και της υπερκείμενης του σπηλαίου «Μαύρης Κορφής ή Σέλα Διγενή».

Η μέρα ήταν ηλιόλουστη αρκετά ζεστή για την εποχή γύρω στους 33-34 βαθμούς πάνω από τη φυσιολογική τιμή. Ο ήλιος εξακόντιζε από το πρωί τις καυτερές ακτίνες του πάνω στα κορμιά μας καθιστώντας δύσκολη την ανάβαση. Η προσπέλαση προς το σπήλαιο γίνεται από τις θέσεις Πόρος, Μηλέο, Καλαμαύκα και Περδικόνερο. Παρέα μέχρι τη θέση Καλαμαύκα τρέχαμε με ένα προβατοποίμνιο, που ανεβαίνει μέχρι εκεί για βοσκή κάθε μέρα μερίμνη του ιδιοκτήτη του. Η διαδρομή είναι μαγευτική μέσα από το δάσος με πεύκα, κυπαρίσσια, πρίνους και σφεντάμια, ενώ κατά μήκος της διαδρομής συναντούμε αρκετές πηγές με κατάκρυα νερά.

Ανατολικά και Δυτικά καθώς ανεβαίνουμε την απότομη ανηφόρα, είναι τα φαράγγια της Σφάκας και Μηλέου τα οποία διακρίνονται για τις απόκρημνες βαθιές χαράδρες τους. Δυτικότερα σχηματίζεται η άγρια Καμαριανή Φαράγγα, που σαν μια μεγάλη μαχαιριά χωρίζει την νότια πλευρά του Ψηλορείτη στα δύο, η οποία είναι άβατη. Ο αρωδαμός (νέα φύλλα) οργίαζε στα δέντρα, ενώ τα πουλιά κελαηδούσαν μελωδικά τον ερχομό της Άνοιξης. Το τοπίο  είναι μαγευτικό με πολλές εναλλαγές του περιβάλλοντος και το απολαμβάνει ο κάθε επισκέπτης. 

Το καταμεσήμερο με πολύ ζέστη αφού πήραμε το τελευταίο παγωμένο νερό από την πηγή «Περδικόνερο», ανηφορίσαμε για το σπήλαιο, στο οποίο φθάσαμε μετά από τρεισήμισι ώρες κοπιώδους ανάβασης. Το υψόμετρο στην είσοδο του σπηλαίου είναι 1524 μέτρα. Η είσοδος παρουσιάζεται ως μια μεγαλοπρεπής αψίδα πλάτους 42 μέτρων και ύψος 19 μέτρων. Ακολουθεί μεγάλος θάλαμος μήκους 88 μέτρων και ύψος 29 μέτρων. Στο βάθος της αίθουσας διανοίγεται επιμήκης θάλαμος 55 μέτρων. Το δάπεδο του σπηλαίου είναι κατηφορικό και καλύπτεται από μεγάλους βράχους που κατέπεσαν από την οροφή του σπηλαίου στο απώτερο μακρινό παρελθόν. Με την παρουσία μας δεν ενοχλήθηκαν πολύ οι κολιακούδες που είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του σπηλαίου.

Το σπήλαιο είναι διεθνώς γνωστό ως ένα από τα ιερά σπήλαια της αρχαιότητας. Εδώ βρέθηκαν τα περίφημα Καμαραϊκά αγγεία, τα οποία κατασκεύαζαν τεχνίτες των εργαστηρίων των ανακτόρων της Φαιστού και της Κνωσού, τα οποία μετέφεραν οι προσκυνητές στο σπήλαιο πλήρης προσφορών (λάδι, γάλα, ξηροί καρποί, φρούτα, αυγά, σιτάρι, αλεύρι, κτλ.) για τη λατρεμένη εκεί θεότητα, προστάτιδα ως φαίνεται της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, πιθανώς της θεάς Ειλειθυίας.

Ο λεγόμενος Καμαραϊκός ρυθμός είναι κεραμικός εξαιρετικά πολυτελής, βασιλικού χαρακτήρα. Τα αγγεία αυτά (κύπελλα, φρουτιέρες, τεϊέρες, πιθάρια ποικίλου μεγέθους, σπονδικά αγγεία, κρατήρες κτλ). είναι εξαιρετικής τέχνης. Θαυμαστοί Μινωίτες καλλιτέχνες ζωγράφιζαν σε αυτά κυρίως σπειροειδή και καμπυλόγραμμα σχήματα με  λευκό και ερυθρό χρώμα πάνω σε μαύρο φόντο.

Πρέπει να φανταστούμε τις πομπές των προσκυνητών που ξεκινούσαν από τη Φαιστό τις ημέρες των εορτών (πιθανώς το Θέρος) έφθαναν στο σπήλαιο, προσκυνούσαν και προσέφεραν τα τάματα. Η λατρεία άρχισε από το 2000 πχ. πιθανώς και μέχρι το 1100 π.χ.

Τα πρώτα ευρήματα του σπηλαίου ανακαλύφθηκαν από ντόπιους το 1890, ενώ ανασκαφές έγιναν το καλοκαίρι του 1894 από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή και το 1913 από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχόλη. (Τα παραπάνω αρχιτεκτονικά και ιστορικά στοιχεία του σπηλαίου προέρχονται από το βιβλίο «Το Ηράκλειο και ο νόμος του 1971» της Νομαρχίας Ηρακλείου σελίδες 44 - 45).

Καθιστοί πια στην είσοδο του σπηλαίου παίρνοντας το γεύμα μας, αφήσαμε το βλέμμα μας σε χαμηλές πτήσεις πάνω στα άγρια μαύρα βράχια, στο πανέμορφο δάσος, στις άγριες χαράδρες και έφθασε μέχρι τη Φαιστό την παλιά εποχή που βασίλευε εκεί ο Ραδάμανθυς. Το μυαλό μας απαλλαγμένο πλέον από την καθημερινότητα, γύρισε πίσω τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια και περιμέναμε να δούμε την πομπή των προσκυνητών, να έρχεται προς το σπήλαιο σιγά-σιγά ευλαβικά με φορτωμένα τα ζώα από τα διάφορα τάματα. Αντί της πομπής είδαμε μερικούς τουρίστες ν ανεβαίνουν προς το ιερό τούτο σπήλαιο, για να το δουν, να το μάθουν, να βιώσουν νέες εμπειρίες, τις οποίες θα μεταφέρουν σε συγγενείς και φίλους οι οποίοι δεν μπορούν να το επισκεφτούν.

Ύστερα το βλέμμα μας πήγε ψηλά  στη «Σέλα του Διγενή ή Μαύρη Κορφή» με τις μαύρες σιδερόπετρες, που δέχονται κάθε χρόνο εκατοντάδες κεραυνούς λόγω των πετρωμάτων. Βιώσαμε ένα τέτοιο έντονο γεγονός με ολονύκτιες καταιγίδες το βράδυ της 27- 28 Ιουλίου 2002 από τη θέση «Κόλιτα».  Φανταστήκαμε όμως το Διγενή όπως λέει ο μύθος, να πατά το ένα του πόδι στη Σέλα του Διγενή, το άλλο στα Αστερούσια όρη, σκύβει να ποιεί  νερό από τον «Γέρο Ποταμό», τα γένια του στόμωναν το ποτάμι και πλημμύριζε ο κάμπος της Μεσαράς. 

 Το σπήλαιο δεν είναι προσιτό σε μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο λόγω των δυσκολιών της διαδρομής. Είναι ευτύχημα που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα δρόμος προσπέλασης μέχρι το σπήλαιο, έτσι διατηρείται το τοπίο παρθένο διαχρονικά από την αρχαιότητα ίσαμε σήμερα. Είμαστε τυχεροί που ακολουθήσαμε το ίδιο αρχαίο μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν και οι Μινωίτες πρόγονοί μας. 

Οι φιλοξενούμενοι μας τουρίστες έμειναν με τις καλλίτερες εντυπώσεις για την περιοχή και το σπήλαιο. Και όπως μας είπαν, θα γίνουν καλοί πρεσβευτές της πατρίδας μας.-

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 375/22-5-2007.

Ο αγωγός αυτός μετέφερε το νερό στις Καμάρες

Πηγή στη θέση Καλαμαύκα

Μέσα στο πρινόδασος

Στο Περδικόνερο.

΄Ολη η παρέα

Είσοδος σπηλαίου

Στη θέση Μηλαίο

Ο Αποστόλης παριστάνει το Δία

Περδικόνερο

Το αγρίμι στέκει στο τσουγκρί

Φαράγγι Μηλαίου

Στην πηγή Καλαμαύκα