Ψηλορείτης: ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ

Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011

ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ

                     Α Γ Ι Ο Ν   Ο Ρ Ο Σ
   το Περβόλι της Παναγίας
                                   Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη

Από την γραφική Ουρανούπολη στις 7 Ιουλίου του 1999 εφτά ορειβάτες του Ορειβατικού Μοιρών, επιβιβαστήκαμε στο πλοίο «Άξιον Εστίν», το οποίο σήκωσε άγκυρα και έβαλε ρότα για το λιμάνι (αρσανά) της Δάφνης του Αγίου Όρους. Το πλοίο ήταν κατάμεστο από άρρενες προσκυνητές, γιατί τώρα και χίλια χρόνια έχει να πατήσει εκεί άτομο θηλυκού γένους. Κι έγινε ο τόπος κλήρος και περιβόλι της Παναγίας της Κυρίας των Ουρανών.

Βλέπαμε το ένα μετά το άλλο τα παραλιακά μοναστήρια, Ζωγράφου, Κασταμονίτου, Δοχειαρίου, Ξενοφώντος και Αγίου Παντελεήμονα -Ρώσικο το οποίο εντυπωσιάζει πολύ με τους γαλάζιους τρούλους του ναού. Το πλοίο προσέγγιζε στον αρσανά κάθε μονής, όπου άφηνε και έπαιρνε προσκυνητές.

Στον αρσανά της Δάφνης επιβιβαστήκαμε σε μικρότερο πλοιάριο το «Αγία Άννα» για να μας μεταφέρει στον αρσανά της Αγίας Άννας. Το μοναστήρι της Σίμωνος Πέτρας είναι κτισμένο πάνω σε ένα κωνικό βράχο ύψους 230 μέτρων και αποτελεί το τολμηρότερο κτίσμα του Αγίου Όρους. Κάναμε ένα καταπληκτικό και ευχάριστο ταξίδι μέσα στο καλοκαίρι.

Χίλια εξακόσια σκαλιά ανεβήκαμε κάτω από καυτό ήλιο, ίσαμε να φτάσουμε στη σκήτη της Αγίας Άννας. Πρόκειται για ένα άγριο, απότομο, καταπράσινο, δασωμένο βουνό στις πλαγιές του οποίου κρέμονται πέτρινα και επιβλητικά ασκητήρια των μοναχών. Ακολούθησε ενημέρωση από τον αρχοντάρη μοναχό και ύστερα εγκατασταθήκαμε σε ξενώνα. Το δείπνο ήταν νηστίσιμο λόγω της νηστείας του θέρους, γιατί στο Άγιο Όρος ακολουθούν το παλιό ημερολόγιο.

Την επομένη με το πρώτο φως της ημέρας τραβερσάραμε για την κορφή του Άθωνα, που μοιάζει με τεράστια πυραμίδα. Ο δρόμος που ακολουθήσαμε ήταν πολύ ανηφορικός μέσα στο παρθένο δάσος από πρίνους, πεύκα, ακακίες, καστανιές, αγριομπουρνελιές, τριανταφυλλιές, έλατα και πλήθος λουλουδιών.

Ο καυτός ήλιος του καλοκαιρού μας χτυπούσε αλύπητα σε όλο το σώμα μετατρέποντας σ ένα Γολγοθά την ανηφορική μας ανάβαση. Πολύχρωμες πεταλούδες πετούσαν παντού, ενώ βλέπαμε έντονα ίχνη αγριογούρουνων, ζαρκαδιών και άλλων ζώων. Στο Άγιο Όρος έχουν να βοσκήσουν αίγες τώρα και 560 χρόνια με διάταγμα του Βυζαντίου.

Το μεσημέρι φτάσαμε στο καταφύγιο «Παναγία» που μέσα του υπήρχε ένα πηγάδι με παγωμένο νερό. Μια όαση για τους εξουθενωμένους ορειβάτες. Συνοδοιπόροι μας πέντε διψασμένα άλογα αρσενικά, που όλοι μαζί σβήσαμε τη δίψα μας στο άγιο νάμα που απαντήσαμε. Σε λίγο ακούσαμε ψαλμωδία στο εκκλησάκι της Παναγίας, που είναι μέσα στο καταφύγιο, ήταν ο Γιάννης ή Κουκουζέλης ο αναγνώστης της παρέας μας, που έψαλε διάφορα τροπάρια και δεήσεις προς την Παναγία.

Κάναμε δυο ώρες σκληρής ανάβασης το απομεσήμερο μέχρι να φθάσουμε στο βραχώδη όγκο της κορφής του Άθωνα, με το πέτρινο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Πάνω στο βράχο δεσπόζει επιβλητικός ένας τεράστιος σιδερένιος σταυρός, το σύμβολο της χριστιανοσύνης. Αφήσαμε ό, τι τρόφιμα κρατούσαμε σε δυο δόκιμους μοναχούς που προσεύχονταν στο εκκλησάκι και ζητήσαμε την ευλογία τους.

Ίσως να μην υπάρχει άλλη περίπτωση στον κόσμο, από ένα τόσο μικρό κομμάτι γης τη χερσόνησο του Άθωνα, να εκπέμπονται καθημερινά προς τον ουρανό τόσες πολλές προσευχές και δεήσεις. Η ατμόσφαιρα στο Άθως είναι μυσταγωγική και ο βαλλόμενος σύγχρονος πιστός εξαγνίζει την ψυχή του και την καθαίρει από τα αμαρτήματα του πολιτισμού.

Το θέαμα από την κορφή του Άθωνα κατά το σούρουπο ήταν μοναδικό και τα χρώματα παιχνίδιζαν στον ορίζοντα κάνοντας ένα τον ουρανό και τη θάλασσα. Καθίσαμε κάτω από τα απότομα βράχια και αγναντεύαμε το γαλήνιο πέλαγος, ενώ ο πυρπολημένος και κατάκοπος ήλιος ακουμπούσε νωχελικά πάνω στη θάλασσα. Άλλος έγραφε τις εντυπώσεις του, άλλος απολάμβανε το μοναδικό τοπίο, άλλος έκανε αυτοσυγκέντρωση μετρώντας τις χάντρες του κεχριμπαρένιου κομπολογιού του, και άλλοι συζητούσαν μεταξύ τους αυτά που είδαμε. Ο Αποστόλης είπε, ότι καθόμαστε σε ησυχαστήρια μιας και βρισκόμαστε στο Άγιο Όρος. Η καταπονημένη σάρκα μας ακάματη όδευε προς τη λύτρωση.

Το πρωί με το λυκόφως κατηφορίσαμε προς τη μονή της Μεγίστης Λαύρας. Πρώτος έφθασε στη θέση «Σταυρός» ο Ξαγοραράκης Γιώργης, ο οποίος μας ανακοίνωσε μόλις φθάσαμε, ότι άγνωστοι μας είχαν κλέψει όλα τα καλά ρούχα και παπούτσια που είχαμε κρύψει στους θάμνους, για να αποφύγουμε το περιττό βάρος κατά την ανάβαση. Εκνευριστήκαμε, γιατί ποτέ δεν περιμέναμε, ότι θα πέφταμε θύματα κλοπής στο Άγιο Όρος, αλλά γρήγορα είπαμε, δεν πειράζει, ίσως τα είχαν ανάγκη αυτοί που τα πήραν.

Στη σκήτη της «Κερασιάς» μας φιλοξένησαν με πρωινό δυο μοναχοί, ενώ φεύγοντας ο γέροντας μοναχός, έδωσε στον καθένα μας από ένα σεβεντούκο για το δρόμο (μικρό σκληρό στρογγυλό ψωμί). Λίγο πιο πέρα είδαμε 5-6 Αλβανούς να παίζουν μπάλα σε μια μεγάλη αλάνα. Οι Αλβανοί αυτοί εργάζονταν σε έργα αναπαλαίωσης των μονών, τότε καταλάβαμε ποιοι ήταν οι πιθανοί κλέφτες των πραγμάτων μας.

Η πορεία προς τη μονή της Μεγίστης Λαύρας έγινε από ένα αρχέγονο μονοπάτι κρυμμένο μέσα στο πευκόδασος. Συναντήσαμε πολλές πηγές με κατάκρυα νερά, αλλά η πιο εντυπωσιακή ήταν τα «Κρύα Νερά», στην οποία κάναμε μια μεγάλη στάση για ξεκούραση και σωματική καθαριότητα.

Λίγο πριν από τη μονή βρεθήκαμε μπροστά σε μια τεράστια καταστροφή χιλιάδων πεύκων και άλλων δασικών δέντρων. Η καταστροφή αυτή προήλθε, όταν πριν από μερικά χρόνια μια τεράστια χιονοστιβάδα κατερχόμενη από την κορφή του Άθωνα άφησε πίσω την σφραγίδα της.

Η Μεγίστη Λαύρα είναι πρώτη στην ιεραρχία των αγιορείτικων μονών και η μεγαλύτερη σε έκταση. Ιδρύθηκε το 963 από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη φίλο και πνευματικό του Νικηφόρου Φωκά. Η φιλοξενία ήταν εγκάρδια από το γέρο αρχοντάρη Βασίλειο, ο οποίος μας κέρασε λουκούμια, τσίπουρο, καφέ και μας κατέγραψε στο βιβλίο επισκεπτών.

Παρακολουθήσαμε τον εσπερινό και ύστερα ακολούθησε δείπνο σε κοινή τράπεζα μοναχών και λαϊκών, ένας μοναχός ψηλά στο αναλόγιο έψαλε ύμνους του Δαυίδ καθ’ όλη τη διάρκεια του δείπνου. Ο ηγούμενος με ένα χτύπημα σε μεταλλικό δίσκο έδωσε το σύνθημα να πιούμε κρασί. Το δεύτερο χτύπημα σήμανε τη λήξη του δείπνου. Ο μοναχός σταμάτησε τους ψαλμούς, πλησίασε τον ηγούμενο του φίλησε το χέρι και αυτός τον αντάμειψε με λίγο ψωμί.

Ακολούθησε η επίδειξη ορισμένων κειμηλίων και λειψάνων των αγίων που φυλάσσονται στη μονή.

Τo μικρό πούλμαν του μοναχού Χριστόφορου μας μετέφερε στις 12 Ιουλίου στην Μονή Καρακάλου του 11^ου αιώνα, όπου την επομένη θα είχαν το πανηγύρι των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Τρεις γέροντες μοναχοί εκείνη τη στιγμή ξεφούρνιζαν το ψωμί και ευωδίαζε το μέρος. Ζητήσαμε την ευλογία τους, αλλά η ηδονή από τη μυρωδιά του ψωμιού μας καθήλωσε έξω από το φούρνο. Το κατάλαβε ο πιο γέρος μοναχός και μας έδωσε ένα μεγάλο στρογγυλό ψωμί, έτσι όπως ήταν ζεστό και μυρωδάτο το φάγαμε αμέσως με μεγάλη βουλιμία

Στην κατανυκτική θεία λειτουργία χοροστατούσε ο Μητροπολίτης Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου κ. Άνθιμος ως εκπρόσωπος του παναγιότατου Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Είχε δημιουργηθεί δεξιός και αριστερός χορός από καλλίφωνους μοναχούς, οι οποίοι έψελναν με βυζαντινή μουσική.

Ακολούθησε πλούσια τράπεζα με ψάρι σούπα, γλυκά και γιαρμάδες σαν το κεχριμπάρι. ‘Έξω στο προαύλιο της μονής ήμαστε αυτήκοοι μάρτυρες του παρακάτω διαλόγου μεταξύ προσκυνητών:

- Αυτοί είναι Κρητικοί ορειβάτες και κατέβηκαν από το Άθως, λέει κάποιος με θαυμασμό!

- Μα είδες τους και πως τρώνε; Απαντάει ένας άλλος!

Ύστερα από μια ώρα πεζοπορίας πάνω σε ένα φιδοσερνάμενο μονοπάτι μέσα σε αδιαπέραστο δάσος από ευθύγραμμες καστανιές, βρεθήκαμε στον εξωτερικό χώρο της Ιεράς μονής Φιλόθεου του 10ου αιώνα. Γύρω από τη μονή υπήρχαν περιβόλια, με οπορωφόρα δένδρα και αμπέλια. Έμοιαζε με πλούσια έπαυλη. Ακολούθησε η καθιερωμένη φιλοξενία – εγκατάσταση και η ξενάγηση από τον αρχοντάρη μοναχό.

Οι μονές είναι οχυρωμένα οικοδομικά συγκροτήματα, για να προστατεύονται από τις επιδρομές των βαρβάρων, στο κέντρο των οποίων υψώνεται ο κεντρικός ναός, το Καθολικό. Οι μονές είναι οργανωμένες σε κοινόβια με επικεφαλής τον ηγούμενο. Εκτός από τις μονές υπάρχουν και υποτελή σε αυτές ιδρύματα, που χωρίζονται σε σκήτες, κελιά, καλύβες και καθίσματα.

Στην παραθαλάσσια Ιερά μονή Ιβήρων φθάσαμε με πουλμανάκι. Ιδρύθηκε τον 10 αιώνα από τον Ιβήρ της Μεσχίας, από τον οποίο πήρε και το όνομα. Εδώ υπήρχε μεγάλη προσέλευση πιστών και δεν βρέθηκε χώρος για να μας φιλοξενήσουν. Τότε χρειάστηκε ο Γιάννης Κλημαθιανάκης να κάνει επίδειξη του εγγράφου της μονής που έφερε μαζί του και τον ονόμαζε δωρητή της. Έτσι βρέθηκε χώρος για τη διαμονή μας, δηλαδή τους "λαδώσαμε". Μετά τον εσπερινό και την τράπεζα έγινε διαλογική συζήτηση από τον Μεσαρίτη μοναχό Γαβρίλη, αυτό συνηθίζεται στις περισσότερες μονές.

Στη θεία λειτουργία το πρωί της Ι3ης Ιουλίου χοροστατούσε ο Μητροπολίτης της Αυστραλίας κ. Σπυρίδωνας, συνεπικουρούμενος με το συλλειτουργό ηγούμενο της μονής, Αρχιμανδρίτη κ. Γοντικάκη από το Ηράκλειο, ο οποίος έχει πλούσια χριστιανική και συγγραφική δράση.

Καρυές: Βρίσκονται στο κέντρο της χερσονήσου σε υψόμετρο 400 μέτρων. Το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους έγκειται, στο ότι η διοίκηση του ασκείται από την Ιερά Κοινότητα. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η Ιερά Επιστασία. Πρωτεύουσα του Αγίου Όρους είναι οι Καρυές, όπου εδρεύει και ο διοικητής του Αγίου Όρους. Η Ιερά Κοινότητα είναι ένα διαρκές σώμα, το οποίο αποτελείται από 20 αντιπροσώπους των ισάριθμων κυριαρχικών μονών του Αγίου Όρους, οι οποίοι εκλέγονται με την έναρξη κάθε χρόνου από τις μονές τους με ετήσια θητεία. Στην Ιερή Κοινότητα ανήκει ο Ναός του Πρωτάτου Τρίκλιτη Βασιλική, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 10^ου αιώνα. Πολλά γνωστά κειμήλια της ορθοδοξίας κοσμούν το χώρο του Πρωτάτου, και ένα από αυτά είναι η εικόνα της Θεοτόκου «Άξιον Εστίν». Ο καλόγερος μας έκανε τη χάρη και φωτογραφήσαμε την εικόνα που κατά την παράδοση ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.

Στις Καρυές εδρεύει επίσης το Αστυνομικό Τμήμα, υπάρχει ελικοδρόμιο, ενώ την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης έχει η επιστασία του Αγίου Όρους με πυροσβεστικά οχήματα και διάφορα άλλα μέσα πυρόσβεσης.

Λίγο έξω από τις Καρυές βρίσκεται η εντυπωσιακή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στην οποία στεγάζεται η Αθωνιάδα Σχολή. Ο ναός με τους εντυπωσιακούς τρούλους υποβάλει τον κάθε προσκυνητή και είναι ένας από τους μεγαλύτερους των Βαλκανίων.

Το Άγιο Όρος, το Περιβόλι της Παναγίας, είναι ένας από τους τελευταίους επίγειους παράδεισους που απομένουν στον πλανήτη, αλλά κυρίως είναι η ιδιαίτερη πνευματική ακτινοβολία του τόπου, το στοιχείο που αναδεικνύει το Άγιο Όρος σε ισχυρό πόλο έλξης για την Ορθοδοξία και το Χριστιανισμό. Ο Αθωνικός μοναχισμός αποτελεί ένα ιδιόμορφο σύστημα αξιών με επίκεντρο την αγάπη και την εξύμνηση του μεγαλείου του Θεού. Γη προσευχής και δοξολογίας του τριαδικού Θεού και της Κυρίας Θεοτόκου.

Το όρος Άθως με την οικουμενική του διάσταση, τις βραχώδεις πλαγιές και τα πυκνά δάση στέκεται αυτόνομο, υπερήφανο, ως αιώνιος θεματοφύλακας της αυστηρής μοναστικής αγιορείτικης ζωής. "Μνήµη του λαού µου σε λένε Πίνδο, και σε λένε Άθω" (Οδ. Ελύτης).

Στον αρσανά της Δάφνης μεταφερθήκαμε με δύο λεωφορεία. Ήταν αρκετοί προσκυνητές από όλες τις μονές, κληρικοί και λαϊκοί, οι οποίοι περίμεναν καρτερικά το πλοίο για την Ουρανούπολη.

Μετά τον καθιερωμένο έλεγχο από τις λιμενικές αρχές αφήσαμε πίσω μας τη μοναστική κοινωνία του Αγίου Όρους, η οποία ζει χίλια χρόνια μια ιδιόρρυθμη ζωή, πάντα στον ίδιο ρυθμό, με τους ίδιους κανόνες, τα ίδια έθιμα, που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά από το 90 αιώνα ίσαμε σήμερα, χωρίς να έχει αλλάξει τίποτα λες και ο χρόνος σταμάτησε στο ίδιο σημείο από όπου άρχισε.

Οι επιβλητικοί όγκοι των μοναστηριών με τα πράσινα, τα γαλανά, τα ιώδη, τα μελιά χρώματα, τα πετρόχτιστα καμαρωτά γεφύρια και τα φιδίσια καλντερίμια, γητεύουν την ψυχή του επισκέπτη.

Εμείς ζήσαμε μια μοναδική εμπειρία αφού μεταφερθήκαμε χίλια και πλέον χρόνια πίσω στη βυζαντινή ζωή και κουλτούρα, ακούγοντας να μνημονεύουν στις λειτουργίες αυτοκράτορες και αυτοκρατόρισσες του Βυζαντίου. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ αυτά που είδαμε και ζήσαμε.

Την ομάδα του Ορειβατικού Μοιρών αποτελούσαν οι Σπυριδάκης Γιώργης «Διδαχίας», Παυλίδης Αποστόλης «Δανιήλ-Γαιόσιος», Δακανάλης Μανόλης «Αδέκαστος», Ξαγοραράκης Γιώργης «Αγιοπετρίτης», Χριστοδουλάκης Γιώργης «Ιερεμίας» Κλημαθιανάκης Γιάννης «Κουκουζέλης» και Χριστοδουλάκης Ηρακλής «Σωφρόνιος».

Τα αγιορείτικα ονόματα τα δώσαμε εμείς οι ίδιοι στον καθένα μας, γιατί μονάσαμε έστω και για λίγο στο Άγιο Όρος.

Ευχαριστούμε θερμά τους μοναχούς για τη φιλοξενία και τους ευχόμαστε υγεία, επιζητώντας πάντα την ευλογία τους.-

Μοίρες 28 Ιουλίου 1999

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Α της εφημερίδας ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ τεύχος 3 Ιούλιος 2003.