Ψηλορείτης: ΟΡΝΙΑ, ΓΥΠΕΣ, ΣΚΑΡΕΣ ή ΚΑΝΑΒΟΙ

Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2022

ΟΡΝΙΑ, ΓΥΠΕΣ, ΣΚΑΡΕΣ ή ΚΑΝΑΒΟΙ

ΌΡΝΙΑ, ΓΥΠΕΣ, ΣΚΆΡΕΣ ή ΚΑΝΑΒΟΙ

Του Ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη

Το Όρνιο ή Γύπας έχει άνοιγμα φτερών 2,60 μέτρων και μήκος σώματος 97-104 εκατοστά. Τα φτερά έχουν χρώμα καφετί, ο λαιμός του είναι γυμνός με κριζόλευκα πούπουλα, για να χωράει το κεφάλι στα πτώματα. Τα πόδια του είναι δυνατά και περπατά άνετα στο έδαφος.

Τα όρνια ή σκάρες τρέφονται με νεκρά πρόβατα, αίγες, αγελάδες, άλογα και άλλα ζώα, ως εκ τούτου καθαρίζουν το περιβάλλον εξαφανίζοντας τις εστίες μόλυνσης. Αποτελούν κατά κάποιο τρόπο την υγειονομική υπηρεσία της υπαίθρου. Εντοπίζουν γρήγορα τα πτώματα πριν τη σήψη των σε μεγάλες αποστάσεις. Ο χώρος αναζήτησης τροφής εκτείνεται σε ακτίνα 30-40 χιλιομέτρων, μπορεί όμως να φθάσουν ακόμα και σε ακτίνα 200 χιλιομέτρων.

Η γεωγραφική εξάπλωση του γύπα εντοπίζεται την Ευρώπη, Ασία, Βόρεια Αφρική, Αραβία, Νότια Αμερική κλπ. Η βασική μείωση του πληθυσμού των γυπών είναι τα δηλητηριασμένα δολώματα, που αφήνουν οι άνθρωποι για την εξόντωση των λύκων και άλλων αρπακτικών ζώων ή πτηνών. Έχουμε ανέβει σε αμέτρητα βουνά της Ελλάδας και σε κανένα από αυτά δεν είδα γύπα. Στο δάσος της Δαδιάς στο νομό Έβρου έχουν κάνει ταΐστρες και συντηρείτε ένας αριθμός γυπών και άλλων αρπακτικών πουλιών. Τα όρνια-γύπες προστατεύονται με το ΖΕΠ/ Natura 2000.

Κατά τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο δημιουργούν φωλιά σε απόκρημνα φαράγγια και το θηλυκό γεννάει ένα αυγό και το κλωσούν εναλλάξ και οι δύο γονείς για 55 μέρες. Το νεοσσό φυλάγει στη φωλιά η μητέρα, ο πατέρας φροντίζει για την τροφή τους και πετάει μετά από 4 μήνες. Στην Ελλάδα το όρνιο αναπαράγεται όλο το χρόνο. (Πηγές: Βικιπαίδεια Όρνεα ή Γύπες).

Οι νότιοι γκρεμοί και τα άγρια φαράγγια των Αστερουσίων Ορέων (Τρυπητής-Αμπά-Τριών Εκκλησιών-Μαριδάκη κλπ) είναι ιδιαίτερα σημαντικοί τόποι για τα αρπακτικά πουλιά, όπως ο χρυσαετός, η γερακίνα, ο πετρίτης κ.α. Ιδιαίτερα στο φαράγγι του Αμπά ενδημεί η μεγαλύτερη αποικία όρνιων της Ελλάδας και της Ευρώπης.(Πηγές: Φαράγγια ένας αθέατος πολιτισμός και αθέατος κόσμος. Του ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας σελ.11).

Οι γύπες ζουν σε αποικίες-σμήνη των 20-40 ατόμων. Στην Κρήτη διαβιούν περίπου 1.000 άτομα και στη Νάξο 60. Το 2007-2013 ολοκληρώθηκε με επιτυχία το έργο «Γύπας» για ενίσχυση του πληθυσμού της Κύπρου, με την απελευθέρωση 25 γυπών που προέρχονταν από την Κρήτη, είχαν απομείνει μόνο 12 γύπες.

Οι γύπες ζουν περίπου 25 χρόνια και αναπαράγονται μέχρι το τέλος της ζωής των. (Πηγές: nea Kriti.gr Σαριδάκη Σοφία 31-7-2016).

Πριν από μια δεκαετία περίπου παρατήρησα δυο χρονιές καλοκαιρινούς μήνες, να πετάνε κυκλικά πάνω από το χωριό μου Ανώγεια για αρκετή ώρα περίπου εκατό γύπες νεαρής ηλικίας. Δεν μπορούσα να δώσω κάποια εξήγηση και απευθύνθηκα σε ειδικό στο Μουσείο φυσικής Ιστορίας Ηρακλείου και μου είπε: Είναι γύπες εφηβικής ηλικίας από όλα τα βουνά της Κρήτης, μαζεύτηκαν στο κέντρο του νησιού, για να γνωριστούν, να ζευγαρώσουν και στη συνέχεια να επιστρέψουν στα μέρη που γεννήθηκαν. Παρόμοια σύναξη από πέρδικες συνάντησα Ιανουάριο μήνα στον Ψηλορείτη και στα Αστερούσια όρη. Όπως βλέπουμε υπάρχει ένας άγνωστος πολιτισμός με κανόνες και στο ζωικό βασίλειο.-

Φωτογραφίες Δακανάλης Μανόλης.