ΧΕΛΜΟΣ-ΒΟΥΡΑΙΚΟΣ

                       ΧΕΛΜΟΣ-ΒΟΥΡΑΙΚΟΣ

                     Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη

     Ο Ορειβατικοί Σύλλογοι Ηρακλείου και  Μοιρών με 43 ορειβάτες με αρχηγό το Φάνη Μάνο, νωρίς το πρωί στις 24-10-2020 επιβιβαστήκαμε στα λεωφορεία από τον Πειραιά με προορισμό τα όμορφα και μαρτυρικά Καλάβρυτα.

     Πρώτος σταθμός μας η Αρχαία Κόρινθος που κατοικήθηκε από τα νεολιθικά χρόνια (5000-3000πχ) και ήταν κτισμένη στους  βόρειες υπώρειες του βραχώδους λόφου του Ακροκόρινθου.

     Με ηλιοφάνεια και υψηλές θερμοκρασίες περιηγηθήκαμε όλο το κάστρο του Ακροκόρινθου των θρύλων, των παραμυθιών, το οποίο βρίσκεται πάνω σε ένα απότομο βραχώδη και απόκρημνο λόφο (υψ.574 μ). Έχει μεγάλη στρατηγική σημασία και ήταν το αρχαιότερο και ισχυρότερο κάστρο της Πελοποννήσου. Η πρώτη οχύρωση χρονολογείται στα τέλη του 7^ου και 6^ου αιώνα στα χρόνια της τυραννίας των  Κυψελιδών. 

      Ο Ιερός χώρος της Αφροδίτης έγινε πεδίο φονικών μαχών και πολιορκιών. Αχαιοί, Ρωμαίοι, Φράγκοι, Βυζαντινοί, Βενετοί και Τούρκοι συγκρούστηκαν κάτω από τα τείχη, για να καταχτήσουν το απόρθητο αυτό κάστρο. Εκεί άφησαν την τελευταία τους πνοή χιλιάδες αντιμαχόμενοι.

     Τα επιβλητικά τείχη του  κάστρου υψώθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, τα οποία δομήθηκαν πάνω στις αρχαίες οχυρώσεις, αργότερα έγιναν και τουρκικές προσθήκες. Το φρούριο έχει τρεις διαδοχικές επιβλητικές θολωτές πύλες σε ισάριθμα επίπεδα για προστασία και ερημώθηκε μετά την επανάσταση του 1821.

      Πάνω στο φρούριο υπάρχουν τα ερείπια του ναού της Αφροδίτης, Χριστιανικός ναός και μουσουλμανικό τέμενος. Επίσης συναντήσαμε  πολλές δεξαμενές νερού, την πλατεία με το στρογγυλό υψηλό βήμα από το οποίο αγόρευαν οι ηγήτορες και ερείπια κτισμάτων όλων των εποχών.

      Στη νοτιοδυτική κορφή ορθώνεται διώροφος φράγκικος Πύργος-παρατηρητήριο, ο οποίος  βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση και μπροστά από την είσοδο υπάρχει μεγάλη υπόγεια βυζαντινή δεξαμενή. Από την κορφή υπήρχε απέραντη θέα προς όλα τη σημεία του ορίζοντα.

     Το 1210 το κάστρο καταλαμβάνεται από τους Φράγκους. Ο άρχοντας του Ναυπλίου Λέων Σγουρός αυτοκτονεί έφιππος από τα τείχη. Το κάστρο προστατεύεται το NATURA 2000.

(Πηγές: Βικιπαίδεια. Βιβλίο ΚΑΣΤΡΑ Υπουργείου Τουρισμού σελ.48-49 εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ 2007.  Ιστολόγιο ΟΔΥΣΣΕΑΣ Κωνσταντίνα Σκαρμούτσου αρχαιολόγος).

     Το Μέγα σπήλαιο (υψ.900μ) είναι φωλιασμένο στο άνοιγμα ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου του Χελμού. Η όψη, η επιβλητικότητα της μονής και του άγριου περιβάλλοντα χώρου, υποβάλουν τον κάθε  επισκέπτη.

     Σύμφωνα με την παράδοση, οι Θεσσαλονικείς αδελφοί μοναχοί Συμεών και Θεόδωρος είναι οι κτήτορες τη Μονής το 362 μΧ. Στην είσοδο φυσικής σπηλιάς, με θεόρατα βράχια στην αγκαλιά των οποίων φωλιάζουν παλιά κτίρια, το καθολικό κτίστηκε το 1641. Εκεί φυλάσσεται η ανάγλυφη εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας (ή Σπηλιώτισσα). Το στέμμα που υπάρχει πάνω της δωρίθηκε από τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο το 1285. Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου και του Σταυρού. Το μουσείο της μονής φιλοξενεί αρκετά κειμήλια, όπως εικόνες, σταυρούς, άμφια κλπ. Η επίσκεψη μας στη μονή ολοκληρώθηκε στη σπηλιά του αγιάσματος με την «πηγή της  αγίας κόρης».

       Το μοναστήρι κάηκε πολλές φορές όπως το 840, το 1400, το 1640 και το 1934, όπου καταστράφηκαν, εκτός από τα κτίρια, τα λείψανα, τα χειρόγραφα  και πολλά κειμήλια. Το 1943 έπαθε πολλές καταστροφές από τους Ναζί-Γερμανούς, οι οποίοι  σκότωσαν πολλούς μοναχούς. Υπήρξε φάρος της ορθοδοξίας και φρούριο κατά των Τούρκων κατακτητών.

       Καλάβρυτα. Είναι μια ορεινή κωμόπολη με 2.000 κατοίκους χτισμένη μέσα σε ένα καταπράσινο μεγάλο οροπέδιο σε 750 μέτρα υψόμετρο. Έχει καλή ρυμοτομία με φαρδύς δρόμους, πολλές πλατείες, κεραμοσκεπή κτίρια, δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες και το σταθμό του οδοντωτού σιδηρόδρομου. Τα Καλάβρυτα εμφανίζονται από το 776 π.χ. με το όνομα Κύναιθα. Είναι μια όμορφη και μαγευτική κωμόπολη στις δυτικές υπώρειες του Χελμού που μας μάγεψε.

       Σε ένα μεγάλο πέτρινο κτίριο στεγάζεται το Μουσείο του Ολοκαυτώματος, κατά την επίσκεψη μας πάθαμε κατάθλιψη, βλέποντας τα αδιάψευστα ντοκουμέντα της  σφαγής των κατοίκων από τους Γερμανούς. Στη μεγάλη πλατεία με τα πλατάνια και τις προτομές των ηρώων του 21 βρίσκεται ο Μητροπολιτικός ναός του 1730, ο οποίος πυρπολήθηκε το 1827 από τον Ιμπραήμ.  Το χειμώνα έχει αρκετό τουρισμό εξ αιτίας του χιονοδρομικού κέντρου του Χελμού και  του Βουραικού.

      Το απόγευμα εγκατασταθήκαμε στα Καλάβρυτα στο ξενοδοχείο Χελμός.

      Η Επιχείρηση Καλαβρύτων άρχισε στις 9-12-1943 ως αντίποινα για την εκτέλεση 77 Γερμανών αιχμαλώτων, που είχαν συλληφθεί στην Κερπινή, κατά τη νίκη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στις 20 Οκτωβρίου.

      Η Γερμανική επιχείρηση στις 13-12-1943 στόχευε σε αντίποινα και στην τρομοκράτηση των ντόπιων  με  εκτελέσεις αμάχων, λεηλασίες, πυρπολήσεις οικιών και εκκαθάριση του ορεινού όγκου του Χελμού από τις αντιστασιακές ομάδες. Εκτελέστηκαν 677 κυρίως άμαχοι άνω των 12 ετών, από τους οποίους 499 στη Ράχη Καππή στα Καλάβρυτα και πυρπολήθηκαν 1000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά.

      Τα ονόματα των εκτελεσθέντων στον τόπο θυσίας με τις ηλικίες των και το μεγάλο σταυρό, θα μας θυμίζουν για πάντα τη Ναζιστική θηριωδία, που αποτελεί την πιο βαριά περίπτωση εγκλήματος πολέμου στην Ελλάδα κατά την κατοχή. Τα Καλάβρυτα έχουν χαρακτηριστεί ως μαρτυρική Κωμόπολη.

 (Πηγές! Βικιπαίδεια. Βιβλίο Καλάβρυτα τεύχος 20, σελ.26-27 του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ).

       Όρος Χελμός ή Αροάνια (υψ2355μ)25-10-2020. Χελμός = χιονισμένο βουνό και είναι σλάβικη λέξη. Το χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του Χελμού, στη θέση Ξερόκαμπος σε υψόμετρο 1650 μέτρων και διαθέτει πίστες όλων των βαθμών δυσκολίας, δυο ξύλινα σαλέ και συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα της Ελλάδας. Από εκεί αναπτύσσονται οι εγκαταστάσεις μέχρι την κορφή Νεραϊδοράχης (υψ 2340μ).

       Οι ορειβάτες γίναμε δυο ομάδες: Η πρώτη ομάδα αναχώρησε με προορισμό την  κορφή του Χελμού, ακολουθώντας πολύ ανηφορική πορεία με δυνατό αέρα και χαμηλές θερμοκρασίες. Πέρασαν από το αστεροσκοπείο του Χελμού και ανέβηκαν στην κορφή της Νεραϊδοράχης. Η πορεία  είχε πολλές κατωφέρειες και ανωφέρειες μέχρι την υψηλότερη κορφή του βουνού, αποδείχτηκε πολύ δύσκολη και απαιτητική. Από εκεί πάνω το βλέμμα χάνονταν στο άπειρο χαϊδεύοντας πληθώρα τοπίων, με βραχώδεις περιοχές, απόκρημνους βράχους, σάρες, ελατοδάση, λιβάδια, ποτάμια και φαράγγια.

       Πραγματοποίησαν επίσκεψη στον καταρράχτη της Στυγός, όπου από ένα απόκρημνο βράχο αναβλύζει πηγή και οι αρχαίοι το ονόμαζαν «Ύδωρ Στυγός». Το νερό αυτό τρέχει στα Τάρταρα του Άδη και σχηματίζει τον ομώνυμο ποταμό.

       Η Στύγα όπως αναφέρει ο Ησίοδος στη «Θεογονία» ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος και σύζυγος του Πάλλαντα, με τον οποίο απέκτησε 4 παιδιά: Το Κράτος, τη Βία, τον Ζήλο και τη Νίκη. Στην Τιτανομαχία η Στύγα με τα παιδιά της ενίσχυσε την παράταξη του Δία, ενάντια στον Κρόνο. Ο Δίας έριξε στα Τάρταρα  τους Τιτάνες και τους Γίγαντες, εκεί που κατοικούσε η Στύγα σε ξακουστό παλάτι, η οποία ήταν χθόνια, απεχθής και φρικαλέα. Οι θεοί  ορκίζονταν όταν διαφωνούσαν σε νερό της Στυγός μέσα σε χρυσό αμφορέα.  Ο Δίας πήρε τα παιδιά της στον Όλυμπο και το Κράτος και η Βία θα γίνουν οι εκτελεστές των αποφάσεων του.

       Η Στύγα ενώθηκε με το  Έρεβος και γεννήθηκε ο Χάροντας, που μεταφέρει τις ψυχές των ανθρώπων στον κάτω κόσμο.(Πηγές Βιβλίο Καλάβρυτα τεύχος 20, σελ.20-21  του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ. Βοκιπαίδεια).

        Η όλη πορεία κράτησε 7,5 ώρες και διάνυσαν 17 χιλιόμετρα.

       Η δεύτερη ομάδα από το χιονοδρομικό κέντρο Χελμού ακολούθησε ένα μονοπάτι μέσα στα έλατα με προορισμό τα Καλάβρυτα. Το μονοπάτι ελίσσονταν στη σκιά των ελάτων και διαφόρων άλλων δασικών δέντρων, με αποτέλεσμα την πλήρη απουσία του ήλιου και έψαχναν μια αιθρία να καθίσουν. Στο διάβα τους συνάντησαν μικρά καταπράσινα οροπέδια, στάνες με αιγοπρόβατα, βίλες-σαλέ χωμένες μέσα στα έλατα και το δάσος μύριζε χωματίλα εξ αιτίας των πολλών βροχών.

      Ήταν μια ονειρεμένη πορεία, ευχάριστη, με ηλιόλουστη και δροσερή ημέρα και προσωπικά θύμισε στον γράφοντα τις Ελβετικές Άλπεις. Ο Χελμός και ο Βουραϊκός έχουν χαρακτηριστεί Εθνικό Γεωπάρκο.

      Η πορεία κράτησε περίπου 6 ώρες και διάνυσαν 15,5 χιλιόμετρα.

      Όλοι οι ορειβάτες Βαδίζαμε πίσω από τη σκιά του Γέρου του Μοριά Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και των λοιπών ηρώων του 21. Και μην ξεχνάμε, ότι βουνό σημαίνει Ελευθερία.     

        Φαράγγι Βουραϊκού 26-10-2020. Το εν λόγω φαράγγι ξετυλίγεται για 20 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα μέχρι το Διακοφτό. Διακρίνεται για τις πολλές σήραγγες, τις γέφυρες, τους καταρράχτες, τις απότομες ορθοπλαγιές και δικαίως θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα της Ευρώπης.

       Για να φθάσουμε στη μαγευτική Ζαχλωρού, πήραμε ένα παλιό κατηφορικό μονοπάτι κάτω από το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου και σε μισή ώρα φτάσαμε στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ζαχλωρούς (υψ 730μ). Εντυπωσιάζουν οι κόκκινες κεραμοσκεπές στα σπίτια, τα οποία είναι χωμένα μέσα στα πλατάνια, στις μηλιές και καρυδιές. Έχει λιγοστούς κατοίκους και κτίστηκε σε εκτάσεις που παραχώρησε η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου σε ανθρώπους, που έδιωξαν οι Τούρκοι από τα Ζαγοροχώρια της Ηπείρου.

       Από το σταθμό του τραίνου αρχίσαμε την πορεία μας ακολουθώντας τις γραμμές του Οδοντωτού σιδηρόδρομου, που αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4.

       Το 1889 άρχισε η κατασκευή της γραμμής του οδοντωτού από την Κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη και εγκαινιάστηκε το 1896. Ήταν ένα από τα πιο δύσκολα έργα της τότε εποχής, λόγω του δύσβατου εδάφους και των μηχανικών μέσων που διέθεταν την εποχή του έργου. Το έργο ήταν ένας πραγματικός άθλος, όχι μόνο λόγω της ιδιομορφίας του εδάφους, αλλά και των επιθέσεων που δέχονταν τα συνεργεία από τους ληστές σε τέτοιο βαθμό, που η εταιρεία  χρειάστηκε να  πάρει ένοπλους φρουρούς. Τα τούνελ ανοίχτηκαν με φουρνέλα, έγιναν τοίχοι αντιστήριξης, τοξωτές και  σιδερένιες γέφυρες και στρώθηκαν οι σιδηροτροχιές.

       Το πιο διάσημο στενό σημείο είναι οι Πόρτες με τις τεράστιες μεταλλικές πόρτες στο παλιό τούνελ που παλιά τις έκλειναν, ώστε να αναγκάζονται οι  χωρικοί να πληρώνουν εισιτήριο. Στο σημείο αυτό η μια με την άλλη πλευρά του φαραγγιού απέχει λίγα μέτρα και θυμίζει στον επισκέπτη τις Πόρτες της Σαμαριάς. 

       Η διαδρομή είναι μαγευτική περνώντας από καταρράχτες χειμάρρων με τα ορμητικά νερά, σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες στην απέναντι πλευρά, σημεία απίθανης ομορφιάς και αγριάδας.       

       Το φαράγγι του Βουραϊκού το διατρέχει ο ποταμός Ερασίνος, ο οποίος πηγάζει από το όρος Χελμός και σε όλη τη διαδρομή του οι όχθες είναι κατάφυτες με πανύψηλα πλατάνια. Λόγο της εποχής υπήρχε μια πανδαισία χρωμάτων στα δέντρα του φαραγγιού. Σε όλη τη διαδρομή είχαμε συντροφιά το κελάδημα των πουλιών και το δυνατό ρυθμικό κελάρυσμα του ποταμού. Ο Χελμός και ο Βουραϊκός αποτελούν Εθνικό Γεωπάρκο και  προστατεύονται από το Natura 2000.

       Η πανίδα του φαραγγιού αποτελείται από ερπετά, νυφίτσες, αλεπούδες, πέρδικες, λαγούς και αγριόχοιρους. Η χλωρίδα είναι πολύ πλούσια με εναλλασσόμενη βλάστηση από συστάδες Κεφαλλονίτικης ελάτης, πουρνάρια, αζύλακες, σκίνα, πεύκα, πλατάνια, και διάφορα άλλα δέντρα.

       Η μαγευτική διαδρομή που πραγματοποιήσαμε μέχρι το σταθμό «Νιάματα», μας πήρε συνολικά 5 ώρες ευχάριστης πορείας και διανύσαμε 11 χιλιόμετρα. Στην περιοχή αυτή εντυπωσιάζουν τα βράχια, τα λεγόμενα «Μετέωρα της Ζαχλωρούς».

       Επιβιβαστήκαμε στο τραίνο από το σταθμό Νιάματα για τα Καλάβρυτα.  Απολαύσαμε το φαράγγι από άλλη οπτική γωνία και στις μεγάλες ανηφόρες το τραίνο ανέβαινε με τα 4Χ4, ήταν μοναδική εμπειρία.

       Από το 1996 το δίκτυο του οδοντωτού έχει χαρακτηριστεί «αξιόλογο τεχνικό έργο ως σύνολο» και οι εγκαταστάσεις του «ιστορικά διατηρητέα μνημεία». Η  επιστροφή μας με το τραίνο στα Καλάβρυτα κρίνεται  μοναδική, απολαύσαμε την αγριότητα και ομορφιά του φαραγγιού με ηρεμία. Έχει χαρακτηριστεί ως η θεαματικότερη σιδηροδρομική γραμμή των Βαλκανίων. (Πηγές Βιβλίο Καλάβρυτα τεύχος 20, σελ. 32-35 του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ. Βοκιπαίδεια).

      Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας 27-10-2020. Η μονή ιδρύθηκε το 961 μΧ. από τον αγιορείτη Ευγένιο. Το αρχικό κτίσμα ήταν μέσα στο βράχο το «Παλαιομονάστηρο» στα νοτιοδυτικά της σημερινής μονής,  όπου σώζεται το καθολικό της. Η μονή καταστράφηκε από φωτιά ολοσχερώς το 1585. Το έτος 1689 μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση, όπου βρίσκεται ο ιστορικός ναός της επανάστασης του 21 αφιερωμένος στην Παναγία. Στις 12-12-1943 η μονή πυρπολήθηκε και εκτελέστηκαν οι μοναχοί από τους Γερμανούς-Ναζί.

      Η μονή είναι ιστορική γνωστή ως τόπος έναρξης της Επανάστασης στις 25-3-1821 σύμφωνα με τη διαδεδομένη εξιστόρηση, κατά άλλες όμως απόψεις αποτελεί απλός ένα θρύλο. Το ξεκίνημα της επανάστασης έγινε κλιμακωτά στη Μάνη  στις 17-3-1821, όπου στην Αρεόπολη συγκεντρώθηκαν οι μανιάτες οπλαρχηγοί και αποφάσισαν την κήρυξη της επανάστασης. Στην Πάτρα η επανάσταση άρχισε σύμφωνα με το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας, λίγες μέρες πριν από την 25^η Μαρτίου. Αποτελεί όμως η Αγία Λαύρα κατά γενική ομολογία το λίκνο της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας και το 2021 θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας μας από τον Τούρκικο ζυγό. (Πηγές: Βικιπαίδεια και  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ σελ. 141-142 τόμος 9^ος Γιώργος Μαργαρίτης).

      Από την Αγία Λαύρα περπατήσαμε πάνω στον επαρχιακό δρόμο και επιστρέψαμε στα ηρωικά Καλάβρυτα μετά από μιάμισης ώρας ευχάριστης πορείας διανύοντας 5 χιλιόμετρα. Μια μικρή ομάδα του Ορειβατικού Μοιρών περπατήσαμε για 6 χιλιόμετρα μέσα στο ελατόδασος στις δυτικές υπώρειες του Όρους Χελμός.

        Σπήλαιο των Λιμνών 28-10-2020. Μια τεχνική σήραγγα μας οδήγησε στο σπήλαιο των Λιμνών, που βρίσκεται σε υψόμετρο 827 μέτρων στο χωριό Καστριά. Η φυσική είσοδος του σπηλαίου είναι πιο χαμηλά με πολύ δύσκολα περάσματα. Εξερευνήθηκε από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο το 1965 και χαρτογραφήθηκε από την Άννα Πετροχείλου.

        Έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά ανθρώπου, ζώων και ιπποπόταμου. Τα ευρήματα αυτά τεκμηριώνουν ότι κατοικήθηκε για μεγάλες περιόδους με πρώτες ενδείξεις την 6^η χιλιετία πχ.

       Το σπήλαιο έχει 13 αλλεπάλληλες κλιμακωτές λίμνες, εμείς είδαμε μόνο τρεις, που βρίσκονται στο τουριστικό μέρος των 500 μέτρων που περπατήσαμε. Αποτελούν ένα ασυνήθιστο γεωλογικό φαινόμενο και το καθιστούν μοναδικό στο είδος του. Στον πρώτο θάλαμο ζουν νυχτερίδες, ενώ σιδερένιες υπερυψωμένες γέφυρες μας οδηγούν με ασφάλεια μέχρι το τέλος της τουριστικής διαδρομής. Το συνολικό μήκος του σπηλαίου φθάνει τα 1980 μέτρα. Το σπήλαιο ήταν παλιά υπόγειο ποτάμι και διατηρεί σταθερή θερμοκρασία 13-15 βαθμούς.

       Οι πολύχρωμοι σταλακτίτες, σταλαγμίτες μέσα στα έγκατα της γης, είναι μαγικά φωτισμένοι, μοιάζουν με μέδουσες, φάτνες και πολυελαίους. Το σπήλαιο αποτελεί ένα αριστούργημα φυσικής αρχιτεκτονικής. «Η απάντηση του σκότους στα έργα του φωτός». Η επίσκεψη μας στο σπήλαιο ήταν ένα παραμύθι που κράτησε όσο και η ξενάγηση.

       Το κλήμα του Παυσανία. Ο μύθος αναφέρει, ότι κυνηγώντας ο Ηρακλής  τη

χρυσόκερο κερυνίτιδα έλαφο, έφτασε στο  κλήμα, τα μαλλιά της μπλέχτηκαν σ΄ αυτό και έτσι την έπιασε. Σήμερα το σημείο λέγεται Κυνηγάρη. Σύμφωνα με τον μεγάλο  Έλληνα περιηγητή και γεωγράφο Παυσανία (110-180 μΧ), θεωρείται, ότι έχει ηλικία χιλιάδων χρόνων. Το κλήμα έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης, ανήκει στο υποείδος Vitis Vinifera Sativa και το αποτελούν τρεις μεγάλοι κορμοί με τους παραφυάδες, που φθάνουν σε ύψος 13-15 μέτρα. Βρίσκεται στο μικρό χωριό Παγκράτι περιοχής Καλαβρύτων. (Πηγές: Βιβλίο Καλάβρυτα τεύχος 20, σελ.21.22 του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ).

       Το μικρό χωριό Πλανητέρο είναι αμφιθεατρικά κτισμένο δίπλα σε ένα πολύ μεγάλο πλατανόδασος στις πηγές του Αοράνιου ποταμού. Το πλατανόδασος και οι πηγές έχουν χαρακτηριστεί μνημείο της φύσης.  Ο Παυσανίας  έγραψε, «υπάρχουν δε ψάρια στον Αοράνιο… Γι αυτά λένε ότι εκπέμπουν ήχο (φθόγγο) όπως το πουλί τσίχλα-φαινόμενο που έχουν ασχοληθεί και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς». Είναι μια όαση μέσα στην οποία υπάρχουν παραδοσιακά σπίτια, ταβέρνες, ξενοδοχείο και ξεχωρίζει το πλυντήριο-υδρόμυλος στην όχθη του ποταμού. 

       Από τον Πειραιά με πλοίο επιστρέψαμε στην όμορφη Κρήτη μας, κουβαλώντας στις αποσκευές μας μεγάλες εμπειρίες. Γίναμε όλοι περισσότερο σοφοί με αυτά που είδαμε και θαυμάσαμε.

       Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Ορειβατικό Σύλλογο Ηρακλείου για την πολύχρονη συνεργασία μας και τον αρχηγό μας Φάνη Μάνο.-

       Υ.Γ. από τον Ορειβατικό Μοιρών συμμετείχαν ο γράφων, Σαββάκης Μανόλης,

     Ντρετάκης Μανόλης, Βολωνάκης Μανέλης, Κουτσάκης Αλέκος, Κακοδειπνάκη

     Αργυρώ, Μακρυδάκη Ευαγγελία, Ζαχαριουδάκη Μαρίνα, Κασμάι Λίντα και

     Χαλκιαδάκη Μαρία.

Πηγές: Βικιπαίδεια.

              Βιβλία, Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Καλάβρυτα Πάτρα τεύχος 20 σελ.1-50 και

              Χιονοδρομικά Κέντρα τεύχος 30 σελ.  148, του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης

              εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ  2008.

              Βιβλίο ΚΑΣΤΡΑ του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, εκδόσεις εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

              2007.

              ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΜΟΣ 9^Ος  σελ. 141-142 Εκδόσεις ΔΟΜΗ, Γιώργος Μαργαρίτης.

              Ιστολόγιο ΟΔΥΣΣΕΑΣ Κωνσταντίνα Σκαρμούτσου αρχαιολόγος.